Bakmak ve Görmek Arasındaki Fark

Bakmakla görmek arasında fark vardır. İnsanların bir şeye bakması o şeyi görmeleri anlamına gelmez. Bunu bilirsen görünmez olursun. Mevlana’ya zamanında “Bakmakla görmek arasındaki fark nedir?” diye sormuşlar. O da “Senin baktığına herkes bakıyor ama ya görebildiğini herkes görebiliyor mu? Aralarındaki tek fark sensin…” diye cevaplamış.

Aslında bakmak ve görmek arasındaki fark çoğumuzun farkında olduğu ama üzerine fazla düşünmediğimiz konulardan birisidir. Sadece bir ressamın bizimle aynı yere bakıp göremediklerimizi resmetmesi veyahut bir fotoğrafçının her gün gördüğümüz yerin sıra dışı bir görüntüsünü yakalaması bu konuda bizi şaşırtan güncel örnekler arasındadır.

Ortalama insan görmeden bakar, duymadan dinler, hissetmeden dokunur, tat almadan yer, fark etmeden hareket eder, kokuları ayırmadan nefes alır, düşünmeden konuşur.

Leonardo Da Vinci, Ünlü Sanatçı

Aslında bakmak sadece bakışı bir şeye çevirmek anlamında iken, görmek görünmeyeni fark etmek anlamındadır. Bakmak çaba gerektirmez ama görmek bakmanın ötesinde tüm bilişsel işlevlerimizle ilişkili bir düşünme sürecidir. Öyle ki bazı bilim insanları göz bakar beyin görür, eskiler de göz bakar gönül görür demişlerdir.

Örnek: Genç bir insanın suratına bakınca kırışıkların varlığını gözler ile algılamak sadece bakmaktır. Fakat kırışıklıklara bakıp bu kişinin hayatında bolca stres, üzüntü, depresyon yaşamış olma ihtimalinin veya sağlıksız beslenmiş olma ihtimalinin yüksek olduğunu bilmek perde arkasında olanı görmektir.

Örnek: Ünlü bir iş adamının oturduğu yere yayılması, kollarını ve bacaklarını açması, başını dik tutması ve kendinden emin bir şekilde bakışlarını gözler ile algılamak sadece bakmaktır. Ama bunu gören bir kişinin bunun yüksek özgüven ve özsaygı belirtisi olduğunu bilmesi görmektir.

Yani daha hoş bir ifadeyle bakmak şahitliği, görmek ise derinliği ifade eder. Bakmak bilinçli çaba gerektirir. Bakmak bir göz hareketi, görmek ise bir şuur faaliyeti diyebiliriz. Bakmak bir eylem, görmek ise fark etmek demektir! “Kör, görenlerin düşündüklerini görür. Görenler, körün düşündüklerini göremez.” demiş Özdemir Asaf, ne güzel de anlam yüklemiş sözlerine. Yaşamak, yaşamı sürdürmek, anlamak için bakmak yetmiyor. Her koşulda bir de “görmek” gerekiyor.

Görmek, bakmaktan çok, bakışa muhtaç aslında. Bakmak için göz yeterli gibi gözükse de, görmek için göz yeterli değildir. Bakan gözümüzdür, gören beynimizdir. Ama beynin görme işlevi, ruhun ve bilincin etkisiyle biçimlenir. Daha doğrusu görmenin detaylandırılması bilincin etkisiyle başlar, görenin anlam bulacağı şekilde tanımlanması ise beynin ve ruhun etkisiyle biçimlenir.

Kitap okuyarak alim olursun ama arif olabilmek için hayatı okumak lazım. Arifin bilgisi alimin bilgisinin üzerindedir çünkü arif sonrasını görür ve hayatta saklanan mutluluk ve derinlik gibi lezzetlere daimi olarak ulaşır. Ve zamandır insanı arif yapan.

Okumuyorsunuz. Okusanız, sadece manşetleri okuyorsunuz. Bakmıyorsunuz, baksanız sadece resimlerine bakıyorsunuz. Seçmiyorsunuz, içine girmek istediğiniz kesim tarafından dayatılana boyun eğiyorsunuz. Bu zamanın en büyük illetlerinden birisi yüzeysellik.

Bir ressamın bizim baktığımız yöne bakarak göremediklerimizi çizmesi, bir fotoğrafçının her gün baktığımız bir yerin sıra dışı bir görüntüsünü yakalaması bizi hep şaşırtır. Basit ve sıradan şeylerin ardındaki güzellikleri ıskalayan yalnız, mutsuz ve huzursuz şehirli insan……….