Hayata Dair

Eşitlik ve Adalet Arasındaki Fark [Örnekler]

Günlük yaşamda sık sık bahsedilen ve sık sık birbirine karıştırılan meşhur iki kavram olan adalet ve eşitlik kavramlarının tanımları ile adalet ve eşitlik kavramları arasındaki farklar özel örneklerle bu yazıda! İşte detaylar...

Adalet ve eşitlik kavramları ilk duyuşta kulağa hoş gelen iki meşhur kavramdır. Fakat bunlar hep “demokrasi, hak, hukuk, eşitlik ve adalet” başta olmak üzere, kulağa hoş gelen bir takım önemli kavramlarla art arda sıralandığı için insanlar tarafından aynı şeyler olarak algılanmaktadırlar. Fakat gerçek aslında böyle değildir.

İşte bu yazıda eşitlik ve adalet kavramlarından, eşitlik ve adalet arasındaki farklardan, bu konuda güncel yaşamdaki bir takım yaratıcı örneklerden ve bazı hikayelerden bahsederek bu konudaki yanlış anlaşılmalara son vermeye ve çarpık algılara açıklık getirmeye çalışacağız. Hazırsanız alın çayınızı kahvenizi, başlayalım.

Eşitlik ve Adalet [Eşit Olan Ama Adil Olmayan Bir Örnek]
Eşitlik ve Adalet [Eşit Olan Ama Adil Olmayan Bir Örnek]

Eşitlik Nedir? Adalet Nedir?

📌 Eşitlik Nedir: Nesnelerin ve durumların her yönden birbirlerine denk olmaları durumudur. Başka bir ifadeyle ayrım yapılmaması durumudur. Örneğin aynı kiloya sahip iki birey; vücut ağırlığı bakımından birbirine eşittir.

📌 Adalet Nedir: Her hak sahibine hakkını vermek ve haksızları cezalandırmaktır. Başka bir ifadeyse hak edene hak ettiğini vermektir. Örneğin herkese ihtiyacı kadar olan kadar gıdayı ve suyu vermek adaletli bir davranıştır. Adalet israfı önler.
(Ayrıca Bakınız: İsraf Nedir? İsraf & Çevre Kirliği İlişkisi)

Fakat unutulmamalıdır ki eşitsizlik her zaman adaletsizlik değildir; eşitsizlik doğanın dengesi gereğidir. Doğanın dengesindeki adaleti anlamak için, doğanın bütünündeki tüm unsurları sebep-sonuç ilişkisi çerçevesinde değerlendirmek gerekir. Bu sebeple her zaman herkese eşit davranmak değil, herkese olabildiğince adil davranmak asıl olandır.

Eşitlik Adalet Demek Değildir [Eşitlik ve Adalet Aynı Şey Midir?]
Eşitlik Adalet Demek Değildir [Eşitlik ve Adalet Aynı Şey Midir?] (Adamlar Maçı Kaçak İzliyor Neresi Adalet, Pişt Orayı Karıştırma 🙂 )

Eşitlik ve Adalet Arasındaki Farklar

✅ Eşitlikte herkese tıpatıp aynı muamele yapılır. Fakat adalette herkese ihtiyacına ve durumuna göre muamelede bulunur. Yani adalet hak edene, hak ettiğini vermektir. Eşitlik ise hak etmese de, hak edenle aynı payı almaktır. Bu sebeple her eşitlik isteyen, adalet istiyor anlamına gelmez. Bu sebepledir ki “herkes eşit ama bazıları daha eşit” diye bir tabir bulunur.

✅ Doğada genellikle eşitlik değil, neredeyse kusursuz bir iş bölümü ve denge (bir çeşit adalet) bulunur. Örneğin;
• Ortalama olarak bir insan 70 kilo iken, kuşlar 1 kilodan hafiftir. Bu sebeple insanlar uçamazken, kuşlar uçabilir.
• İnsanların beş parmağı birbirinden farklıdır ama beşinin de birbirinden farklı işlevleri bulunmaktadır.

✅ Eşitlik demek adalet demek değildir. Adalet aslında fırsat eşitliği demektir. Bireylerin uygun parkurlarda adaletli bir şekilde yarışabilmeleri için gerekli koşulları oluşturmaktır. Bu durum şu meşhur görselde çok güzel bir şekilde ifade edilmektedir:

Eşitlik ve Adalet Aynı Şey Midir? [Örnek]
Eşitlik ve Adalet Aynı Şey Midir? [Örnek]

Eşitlik ve Adalet Örnekleri

.#. Örnek-1: Elimizde bir aslan ve bir kedinin bulunduğunu varsayalım. Her iki canlıya da öğünlerinde birer parça et vermek eşitliktir. Fakat bu senaryoda aslan yeterli miktarda besin tüketemeyeceği için açlık hissi devam edecektir. Zira aslanın günlük besin ve protein ihtiyacı fazladır.
(Ayrıca Bakınız: Protein İçeren Besinler ve Günlük Protein İhtiyacı)

Eğer her iki canlıya da ihtiyacı kadar besin verirsek hem israfı, hem de açlığı önlemiş oluruz. Eğer elde, toplam ihtiyacın %70’i kadar besin varsa; aslana ve kediye ihtiyaçlarının %70’i kadar besin vermek yine adaletli davranmaktır. Adalet ile eşitlik arasındaki fark bu örnek ile açıklanabilir.

.#. Örnek-2: Bir çocuğun, bir gencin, bir yaşlının ve bir de engelli bireyin yolculuk yapmak için bisiklet kiraladığını varsayalım. Böyle bir durumda, tıpkı aşağıdaki görseldeki gibi her bireye aynı boyut ve özellikteki bisikletleri vermek eşitlik ilkesine uymaktadır:

Eşitlik ve Adalet Örnekleri
Eşitlik ve Adalet Örnekleri

Fakat tüm bireylere eşit davranılması halinde türlü türlü sorunlar ortaya çıkacaktır. Böyle bir senaryodaki olası sorunlar şunlardır:
Çocuğa bisiklet büyük geleceği için kullanamaz.
Ebeveyne bisiklet küçük geleceği için kullanamaz.
Engelli birey bisiklet kendisine uygun olmadığı için kullanamaz.

Fakat bütün bireylere kendi ihtiyaçlarına ve özelliklerine göre dizayn edilmiş olan bisikletler verilirse adaletli davranılmış olunacağı için hiç kimse bu durumdan mağdur olmayacaktır. İşte bu sebeple koşulsuz şartsız bir eşitlik değil, fırsatlarda eşitlik (yani adalet) asıl olandır.

.#. Örnek-3: Eşitlik ve adalet arasındaki fark en açık şekilde bu senaryoda görülecektir. Aynı boy ve kilodaki ikiz kardeşlerin ağaçta elma toplamaya gitmiş olduğunu fakat ağacın tıpkı aşağıdaki görseldeki asimetrik olduğunu varsayalım:

Adalet ve Eşitlik Nedir? [Örnek]
Adalet ve Eşitlik Nedir? [Örnek]

Bu durumda ağacı salladıklarında sadece bir kişiye şans eseri elmanın düşmesi eşitsizliktir. Her ikisinin de aynı merdivenle ağacın farklı uçlarına tırmanması eşitliktir fakat (ağaç simetrik olmadığı için) her iki durumda da sorun çözülmez! Eğer ağacın farklı uçlarına göre yüksekliğe sahip merdivenler kullanılırsa (fırsat eşitliği) veya ağaç simetrik hale getirilirse (adalet) sorun çözülmüş olacaktır.

.#. Örnek-4: İnsanlar yaşam koşullarının ve ilgilerin çeşitliliği sebebiyle farklı yeteneklerle gelişip yetişmektedirler. Tüm bu insanlar (toplumsal yönlendirme ile) doktor, diş hekimi, hakim, savcı gibi belli başlı meslek gruplarına yönlendirilirse başarılı insanlar arasında eşitlik sağlanmış olur.

Fakat bu durumda büyük bir çoğunluk hayalinde olan veya yetenekli olduğu mesleği seçmemiş olacağı için adaletli olunmuş olmaz. Bu durum hem mutsuzluğu, hem de başarıda düşüklüğü beraberinde getirecektir.
(Ayrıca Bakınız: En Doğru Meslek Seçimi Nasıl Yapılır?)

Örneklerle Eşitlik ve Adalet Farkı
Örneklerle Eşitlik ve Adalet Farkı

.#. Örnek-5: Eşitlik ve adalet ikilemi konusundaki bir önceki örneği farklı bir bakış açısı ile ele alalım. Farklı meslek gruplarına aralarındaki zorluk, risk, can güvenliği, gerektirdiği beceriler, eğitim süresi vb. farkları hesaba katmadan aynı maaşı vermek eşitliktir. Fakat kesinlikle adil değildir. Bu tarz adaletsizlik toplum genelinde rahatsızlık doğurabilecek cinstendir.

Uyarı: Bütün bu adalet ve eşitlik örnekleri baz alınırsa; eşitlik ve adalet aynı şey midir sorusunun cevabı hayır olacaktır. Eşitlik ve adalet kavramlarının farkı bulunmaktadır. Fakat eşitlik ve adalet kavramları sık sık birbirine karıştırılmaktadır. Benzer bir şekilde pozitif ayrımcılık kavramı da eşitlik ilkesine terstir.

Eşitlik ve Adalet Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Soru: Eşitsizliği doğuran farklılıklar adaletsiz midir?

Farklılıklar her şeyden önce zenginliktir. Aynı zamanda hayatı anlamlı ve eğlenceli kılan temel unsurlardır. Örneğin bir parkur oyununda hiçbir engel, farklılık olmasaydı sıkıcı olmaz mıydı? İşte hayat için de benzer bir durum geçerlidir. Farklılıklar eşitsizlik gibi dursa da; hayata zenginlik katan ana unsurlardan bir tanesidirler.
Eşitlik ve Adalet Arasındaki Farklar
Eşitlik ve Adalet Arasındaki Farklar

Soru: Adalet ve eşitlik aynı anda olabilir mi?

Eşitlik ve adaletin aynı anda olduğu ve olmadığı durumlar mevcuttur. Örneğin yarışma başvurusu yapmakta genellikle bir eşitlik aynı zamanda (ayrımcılık olmadığı için) adalet söz konusudur. Benzer bir şekilde haksızlıklar halinde ne eşitlik ne de adalet vardır.

Soru: Toplumsal eşitliğin olduğu önemli konular nelerdir?

• Anayasada herkes eşit haklara sahiptir.
• Seçme ve seçilme konusunda teorik bir eşitlik söz konusudur.
• Eğitimdeki müfredat konusunda bireyler için bir eşitlik vardır.

Eşitliğin olduğu çeşitli konular olmakla beraber, sunulan fırsatlardan insanların kendi isteği ile yararlanmamasının eşitliği bozmadığını da unutmamak gerekir.
Günlük Yaşamdan Eşitlik ve Adalet Örnekleri
Günlük Yaşamdan Eşitlik ve Adalet Örnekleri

Video: Günlük Yaşamdaki Yanlış Algılar

Adalet ve eşitlik kavramlarını karıştıranlar olduğu gibi ne yazık ki bu kavramları işlerine geldiği gibi kullanmaya kalkanlar da mevcuttur. Örneğin kendi işine geldiğinde adalet, işine gelmediğinde eşitlik diyenleri bu kategoriye alabiliriz. Bu durum çeşitli mecralarda pek çok kişi tarafından eleştirilmektedir.

Örneğin bu konuda oldukça güzel bir örnek olan yabancı yapımı “Modern Educayshun” adlı video; eşitlik ve adalet farkı başta olmak üzere çeşitli konularda sosyal mesajlar vermek, çarpıklıklara dikkat çekmek ve bir takım eleştirilerde bulunmak üzere “Neel Kolhatkar” adlı YouTube kanalı tarafından 2015 yılında çekilmiştir. Gelin videoya birlikte izleyelim: (Video Türkçe altyazılıdır 🙂 )

Video: Modern Educayshun (Türkçe Altyazılı Minik Bir Eleştiri Videosu)

Özetle eşitlik ve adalet aynı şey değildir, bir yerde fırsat eşitliği varsa orada adalet vardır. Eğer beyin fırtınası temalı benzer tatta bir içeriği okumak istiyorsanız şu yazımızı da mutlaka okumanızı öneriyoruz:
(Ayrıca Bakınız: Bilim Mutlak Doğru Mudur? [Değişen Bilimsel Bilgiler])

MrKaptanTR

Bilgisayar mühendisiyim ve boş zamanlarımda kurucusu olduğum bu platformda yazarlık yapıyorum. Özellikle yazılım ve profesyonel içerik üreticiliği alanlarında çalışıyorum. Spor yapmaktan ve gizemli konuları araştırmaktan keyif alıyorum.

2 Yorum

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu