Klasik Koşullanma Nedir? Edimsel Koşullanma Nedir?

Klasik Koşullanma Nedir: Canlıların doğal uyarıcılara verdiği tepkileri yapay uyarıcılara karşı da verip vermediğini öğrenmek amacıyla yapılan deneylerdir. En iyi bilinen klasik koşullanma örneği ise Pavlov’un köpeği deneyidir.

Edimsel Koşullama Nedir: Var olan bir davranışın gücünün pekiştirme veya cezalandırma yoluyla değiştirilmeye çalışıldığı bir tür ilişkisel öğrenme sürecidir. En iyi bilinen edimsel koşullanma örneği ise Skinner kutusu deneyidir.

İşte bizler de bu yazıda Pavlov’un köpeği deneyi ve Skinner’in kutusu deneyi örnekleri üzerinden klasik koşullanma ve edimsel koşullanmanın ne olduğundan, bu olayların Psikolojik ve bilimsel açıdan mantığının ne olduğundan bahsedeceğiz. Ayrıca klasik koşullanma ile edimsel koşullanma arası farkları örneklerle açıklayıp, koşullanma konusundaki kavramlardan örneklerle bahsedeceğiz.

Klasik Koşullanma ile Edimsel Koşullanmanın Farkları Nelerdir?

Tabi bunlar sırf düz teorik bilgiyle öğrenilmez. Bu iki kavram arasındaki farkları daha iyi anlamanız, daha iyi kıyaslamalar yapabilmeniz adına çeşitli örnekler verelim:

Klasik Koşullanma Örneği: Pavlov’un Köpeği Deneyi

Psikoloji biliminde klasik koşullanma denince akla gelen ilk isim Rus fizyolog İvan Pavlov‘dur. Pavlov, köpekler üzerinde bir takım deneyler yapmıştır. Yapılan deney ise şu şekildedir:

1. Adım: Bir köpeğin önüne et konulmuş ve köpeğin ağzından salyalar akıttığı gözlenmiştir.
2. Adım: Aynı köpeğin önünde zil çalınmış ve köpeğin ağzından salya akmadığı gözlenmiştir.
3. Adım: Köpeğin önüne et konulurken aynı anda zil çalınma işlemi de yapılmış ve köpeğin salya akıttığı gözlenmiştir.
4. Adım: Daha sonra köpeğin önünde yemek yokken zil çalınarak köpeğin zil sesi ile salya akıtmaya başladığı gözlenmiştir. Tıpkı şu görselde anlatıldığı gibi:

.#. Pavlov’un köpeği deneyi; dış uyaranlarda köpeğin istemi dışındaki reflekslerine yönelik olması, önce uyaran sonra tepki olması ve pekiştirmenin davranıştan bağımsız olması yani bir nevi pasif öğrenme olması sebebiyle bir klasik koşullanma örneğidir.

.#. Size ilginç de bir bilgi vereyim; Pavlov’un köpeği deneyinden elde edilen sonuçlar, 2. Dünya savaşı esnasında döneminin yenilmez denilen Alman tanklarını Rusların hiçbir teçhizat kullanmadan patlatıp, “Savaş bitti, yenildik” denilen bir dönemde tüm savaşın seyrini tersine çevirmesini sağlamıştır.

Edimsel Koşullanma Örneği: Skinner Kutusu Deneyi

Psikoloji biliminde edimsel koşullanma denince akla gelen ilk isim Amerikan psikolog Burrhus Frederic Skinner‘dir. Skinner Kutusu dediğimiz, özel bir düzenek tasarlanmış ve bu düzeneği de deneylerinde kullanmıştır.

Skinner Kutusu Nedir: İçerisinde hayvanın basarak yiyecek ve içecek almasını sağlayan bir anahtar veya tuş sistemini barındıran, edimsel koşullanma amacıyla kullanılan kapalı bir cihazdır.

Deney: Kutunun içerisinde bir fare yerleştirilmiş ve hareketleri kısıtlanmadan rahatça dolaşmasına imkan tanınmıştır. Kutuda dolaşırken yiyecek almasını sağlayan tuşa tesadüfen basan fare, daha sonraki denemelerinde iyice hız kazanmış ve bu sayede de ödül alacağını öğrenmiştir.

.#. Skinner kutusu deneyi; dış uyaranlarda farenin bilinçli davranışlarına yönelik olması, önce tepki sonra uyaran olması ve pekiştirmenin davranışa bağımlı olması yani bir nevi aktif öğrenme olması sebebiyle bir klasik koşullanma örneğidir.

“Klasik koşullanma (Pavlov’un köpeği deneyi) ve edimsel koşullanma (Skinner kutusu deneyi) nedir, farkları nelerdir” konulu yazımız hakkında eklemek istediklerinizi, sorularınızı ve (eğer varsa) yazıdaki yanlışları yorumlarda belirtebilirsiniz.

Bilgi güçtür, paylaştıkça büyür. Bu sebeple bu yazıyı da; yazının altındaki (logolu) paylaşım tuşlarını kullanarak gönül rahatlığı ile paylaşarak bize büyük bir iyilik yapabilirsiniz.

Ana Sayfa: 
https://www.technogezgin.com/
Hayata Dair Özgün ve Kaliteli Yazılarımız: 
https://www.technogezgin.com/blog/