Sunucu Seçimi Nasıl Yapılır? [Dev Rehber]
Sunucu (server) nedir ve sunucu seçimi nasıl yapılır sorularının cevapları, sunucu seçiminde dikkat edilmesi gerekenler listesi ve bu konuda işin püf noktaları ile işinizi oldukça kolaylaştıracak özel teknikler işte bu yazıda!
Server (Sunucu) Nedir: Ağ üzerindeki istemcilere veri, kaynak ve dosya paylaşımlarını yapan, genel olarak üstün donanımsal özelliklere sahip olan hizmet sağlayıcılarıdır. Sunucular; bir ağı yönetmek, dosya veya uygulama paylaşımı yapmak, veritabanı barındırmak, web sayfalarıyla e-posta barındırmak gibi çeşitli amaçlarla kullanılabilirler.
Barındırma Hizmeti (Hosting) Nedir: Bir hizmeti internette yayınlamak için bir sunucu sahibinden ihtiyaçlar doğrultusunda sunucudan bir alanın ya da sunucunun tamamını ücreti karşılığında belli bir süreliğine kiralanması hizmetine verilen isimdir.
Sunucuların yapısında işlemci (CPU), bellek (RAM) ve sabit sürücü gibi bileşenler yer alır. Sunucularda 7 gün 24 saat kesintisiz çalışma, performans, dayanıklılık, yüksek hizmet kalitesi, enerji verimliliği gibi ihtiyaçlardan ötürü yüksek kalite donanımlar kullanılır. İşte bu yazımızda da sizlere sunucu ve hosting seçiminde dikkat edilmesi gerekenlerden bahsedeceğiz.
Sunucu Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
1- Sitenin Kod Alt Yapısının Seçilmesi
Sunucu seçimi yapılırken karar verilmesi gereken ilk şey sunucuyu kullanacağınız hizmetin gereksinimlerine uygun olan yazılımsal bir altyapı seçilmesi gerektiğidir. Unutmayınız ki temeli sağlam olmayan hizmetler orta ve uzun vadede sıkıntı çıkaracaktır. Sıkça kullanılan sistemler ve gerekli alt yapılar şunlardır:
📌 Standart HTML Yazılımlar: Ağırlıkla HTML kullanılarak yapılan sitelerde dinamik olarak çalışan kod miktarı az olacağı için bu tarz hizmetlerde kullanılan işlemci ve bellek miktarı az olacaktır. Bu tarz hizmetlerde daha düşük kapasiteli hosting hizmetleri tercih edilebilir.
📌 Blog ve Haber Yazılımları: Bloglar bünyelerinde HTML’in haricinde güçlü bir kod altyapısını bünyelerinde bulunduran içerik yönetim sistemine (CMS) sahiptirler. Wordpress ve blogspot bu sistemlere örnek olarak verilebilir. Bu tarz sistemler genellikle sunucularda çok fazla baskı yapmazlar. Bu tarz hizmetlerde orta kapasiteli hosting hizmetleri tercih edilebilir.
📌 Forum Yazılımları: Forumlar sıklıkla tercih edilen ve güçlü bir altyapıya ihtiyaç duyan sistemlerdir. Bu tarz sistemlerde kullanıcı sayısı arttıkça sunucuya yapılan baskı hatırı sayılır miktarda artar. Bu tarz hizmetlerde yüksek kapasiteli hosting hizmetleri tercih edilebilir.
📌 Video ve Online Galeri Yazılımları: Görseller ve özellikle videolar yüksek bir dosya boyutuna sahip oldukları için yüksek bir bant genişliği tüketimine sebep olurlar. MediaShare ve PHP Melody bu tarz yazılımlara örnek olarak verilebilir. Bu tarz hizmetlerde oldukça yüksek bir bant genişliğine sahip olan hosting hizmetlerinin tercih edilmesi gerekmektedir.
📌 Flash ve Oyun Yazılımları: Flash ve oyun hizmeti veren platformlar hem yüksek dosya boyutuna sahiptirler hem de bu dosyalar dinamik olarak çalıştırılırlar. Bu tarz hizmetlerde oldukça yüksek bir bant genişliğine, yüksek işlemci ve bellek miktarına sahip olan hosting hizmetlerinin tercih edilmesi gerekmektedir.
2- İhtiyaçların ve Hedeflerin Belirlenmesi
Gerek güncel ihtiyaçlar, gerek de uzun vadeli ihtiyaçlar hesap edilerek sunucu seçimi yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken temel unsur günlük ziyaretçi sayısı ve anlık maksimum ziyaretçi sayısı yani ziyaretçi yoğunluğunun sunucuda oluşturduğu yüktür. (Sunucu çeşitlerini yazının devamında ayrıca detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.)
• Günlük 0 – 5.000 Ziyaretçi: Alt veya orta seviye paylaşımlı bir sunucuda barınan optimize edilmiş bir site bu yükü rahatlıkla kaldırabilir.
• Günlük 5.000 – 50.000 Ziyaretçi: Düz HTML siteler haricinde kalan sitelerin orta veya üst seviye bir sunucuda barındırılması önerilmektedir.
• Günlük 50.000 – 150.000 Ziyaretçi: Üst seviye VPS & VDS veya orta seviye dedike & bulut sunucu yüksek ihtimalle işinizi görecektir. Fakat bu seviyedeki bir site kesinlikle paylaşımlı sunucuda barındırılmamalıdır.
• Günlük 150.000 ve Üstü Ziyaretçi: Yüksek ziyaretçiye sahip bu tarz siteler kesinlikle üst düzey donanıma sahip dedike veya bulut sunucularda barındırılmalıdır.
Burada verilen öneriler ortalama bir blog için geçerli olmakla beraber video, galeri ve oyun gibi alanlarda hizmet veren sitelerin daha iyi donanımsal özellikleri (CPU, RAM vb.) ve daha yüksek bant genişliği olan sunucularda barındırılması gerekmektedir. Aksi taktirde %100 CPU ve %100 RAM gibi kişiyi çıldırtan sorunlarla karşılaşabilirsiniz.
3- İşletim Sistemi ve Donanım Özelliklerinin Seçilmesi
▶️ İşletim Sistemi Seçimi: Sunucu için işletim sistemi seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken temel unsur işletim sisteminin projenin yazılım diline uygun olması gerektiğidir. İşletim sistemi olarak genellikle Linux ve Windows kullanılmaktadır.
PHP alt yapısına sahip olan projeler için Linux işletim sistemi, ASP.NET alt yapısına sahip olan sahip projeler için ise Windows işletim sistemi en iyi uyumluluğa sahip olduğu için en iyi performansı göstermektedir.
▶️ Donanım Seçimi: Anlık maksimum sayfa görüntülenme sayısı, ortalama sayfa boyutu, ortalama HTTP istek sayısı gibi önemli faktörler hesaba katılarak anlık ortama CPU, RAM ve bant genişliği kullanımı analiz edilmelidir. Donanım özellikleri seçilirken şunlara dikkat edilmelidir:
➽ Bant genişliği yüksek olmalıdır.
➽ İşlemci çekirdek sayısı fazla olmalıdır.
➽ İşlemci kapasitesi büyük olmalıdır.
➽ Kabiliyeti yüksek olan SSD diskler kullanılmalıdır.
➽ RAM kapasitesi büyük olmalıdır.
➽ Veritabanı limitleri yüksek olmalıdır.
➽ HTTP istek limitleri yüksek olmalıdır.
4- Maliyet ve Performans Dengesinin Ayarlanması
Sunucu seçimi yaparken maliyet ve performans dengesinin ayarlanması ifadesinden kasıt en uygun fiyata en yüksek verimli hizmeti alabilmektir. En yüksek verimi projenizin en yüksek performansı göstermesini sağlayacak paketin fiyatı, teknik detayları ve firmanın destek sistemi gibi özellikleri analiz edildiğinde en mantıklı olanı seçerek elde edebilirsiniz.
📌 Performans:
• Yüksek bant genişliği
• Çok çekirdekli yüksek kapasiteli CPU
• Yüksek kapasiteli RAM
• Yüksek veritabanı ve sorgu limiti
• Yüksek kapasiteli SSD disk
• PHP ve ASP desteği
• İşletim sistemi ve yazılım güncellemeleri
• Ek optimizasyonlar (Önbellek vb.)
• İdeal sunucu çalışma ortamı (Soğutma sistemi vb.)
📌 Güvenlik:
• Güvenlik denetimleri
• Güvenlik duvarı hizmeti
• Olağanüstü durumlarda kurtarma
• Yedeklemeler ve geri yüklemeler
• İzinsiz girişlerin tespiti
• Anti-spam yazılımı
• Antivirüs güncellemeleri
• DDos koruması
(Ayrıca Bakınız: Dos ve DDos Nedir? Nasıl Korunulur?)
📌 Yönetim:
• Esnek ve pratik sunucu yönetim paneli (cPanel vb.)
• Veritabanı yönetimi
• Dosya yönetimi
• SNMP donanım izleme
• Sunucu performans takibi
📌 Hosting Firması & Paket:
• Müşterilerin memnuniyeti
• Hizmet kalitesi ve performans
• Destek sisteminin kalitesi
• Ücretsiz SSL sertifikası
• DNS barındırma hizmeti
• E-posta hesap sayısı
• Tier standardının olması (Tier 4 en iyisidir.)
5- Uygun Sunucu Türünün Bulunması
Sunucular kullanım amaçlarına göre özelleştirilmiş donanımları yazılımları bünyelerinde barındırırlar. Bu sebeple projelerimize, amaçlarımıza ve orta vadeli ziyaretçi hedeflerimize uygun olarak bir sunucu seçimi yapmamız gerekir. Günümüzde yaygın olarak kullanılan server çeşitleri (yüksek kaliteye doğru) şu şekildedir:
5.1 – Yaygın Kullanılan Sunucu Çeşitleri Nelerdir?
.#. Paylaşımlı Sunucu: Aynı fiziksel sunucuda birden fazla kullanıcının donanımları ortak olarak kullanması üzere oluşturulan sunuculardır. Paylaşımlı sunucudaki diğer kullanıcılardan kaynaklanan olası aksama, yavaşlama ve sorunlar genellikle diğer kullanıcıları da etkilemektedir. Ayrıca paylaşımlı sunucular güvenlik konusunda diğer sunucu çeşitlerine göre daha yüksek risk taşımaktadır.
.#. Virtual Private Server (VPS): Fiziksel sunucuların sanallaştırma yazılımları ile yazılımsal olarak sanal sunucu parçalarına ayrılmasıyla oluşturulan sunuculardır. VPS’lerde kaynaklar esnek olarak paylaştırıldığı için VPS’teki diğer kullanıcılardan kaynaklanan olası aksama, yavaşlama ve sorunlar diğer kullanıcıları da etkileyebilir.
.#. Virtual Dedicated Server (VDS): Fiziksel bir sunucunun donanımsal olarak sanal sunucu parçalarına ayrılmasıyla oluşturulan sunuculardır. VDS’e atanan donanım miktarı aynı sunucudaki diğer kullanıcılar tarafından kullanılamaz. Bu sebeple VDS sunucudaki diğer kullanıcılardan kaynaklanan olası aksama, yavaşlama ve sorunlar diğer kullanıcıları etkilemez!
.#. Dedike Sunucu: Dedike sunucu sadece tek bir kişiye ait internet sitesi veya dijital servislerin barındırıldığı sunucudur. Başka bir ifadeyle sunucunun bütün disk alanı, donanımsal özellikleri ve bant genişliği sadece sunucu sahibinin kullanımınıza atanmıştır. Bu sunucu çeşidinin tek dezavantajı tüm sorumluluğun sizde olmasıdır.
.#. Bulut Sunucu: Donanımsal kaynaklı sanal bir kaynak havuzundan temin eden, bunların güncellemesini anlık olarak yapabilen, veri merkezi bağımlılığı bulunmayan, sanallaştırma teknolojisi kullanarak çalışan sanal sunuculardır. Bulut sunucular kesintisiz, güvenilir, arızalardan etkilenmeyen ve son derece yüksek performanslı bir yapıya sahiptirler. Bulut sunucular 21. yüzyılın teknolojisidir diyebiliriz.
5.2 – Hangi Sunucu Tercih Edilmelidir?
✅ Yeni veya düşük kullanıcı sayısına sahip olan siteler için paylaşımlı sunucular yeterlidir. Bu sunucular düşük maliyetle en az miktarda sorun yaşayarak başlangıç dönemlerinde barındırma için idealdir.
✅ İlerleyen dönemlerde VPS veya VDS hizmetleri tercih edilebilir. Daha kolay kullanım için VPS, sunucu üzerinde tam kontrol ve daha yüksek performans için de VDS tercih edilebilir.
✅ VDS ve dedike sunucu arasındaki aman aman bir fark bulunmamaktadır. Sunucunun fiziksel olarak tamamen size ait olmasını istiyorsanız dedike sunucu tercih edebilirsiniz.
✅ Bulut sunucular; yüksek kullanıcı sayısına sahip olan ve yüksek donanım ihtiyacı olan hizmetleri en yüksek performansla sunmak için idealdir. Bulut sunucular 21. yüzyılın teknolojisidir.
Sunucu Seçimi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Soru: Sunucu seçiminin SEO konusunda önemi nedir?
Ayrıca normalden uzun sunucu yanıt süreleri sitelerin açılma hızlarını doğrudan uzatmakta beraber genellikle düşük kalitede sunucu kullanımından kaynaklanmaktadır. Detaylı bilgi için şu yazıya bakabilirsiz:
(Ayrıca Bakınız: Sunucu Yanıt Süresi Nedir? Nasıl Kısaltılır?)
Soru: Paylaşımlı sunucu & hosting hizmeti kullanacak olan kişilerin SEO konusunda dikkat etmesi gereken şeyler nelerdir?
— Sunucunun optimize edilmiş olması
— SSL sertifikası kullanmak
— Dedicated IP (sadece size ait IP) kullanmak
Bu gibi kriterler çeşitli kaynaklarda site içi SEO kriterleri olarak değerlendirilmektedir. Bu maddeler doğrudan sunucu ile alakalı olan özelliklerle ilgilidir. Ayrıca p*rno, w*rez, hck gibi illegal konularda olan sitelerle aynı sunucuda barınmanın ne derece mantıklı olduğu tartışmaya açıktır
(Ayrıca Bakınız: Site İçi SEO Nedir? Nasıl Yapılır? [Rehber])
Soru: VDS ve dedike sunucu arasındaki farklar nelerdir?
Soru: Dedike sunucular nasıl elde edilebilirler?
Soru: VDS ve VPS sunucular arasındaki farklar nelerdir?
VPS’lerde birisinin kullanmadığı RAM vb. başkasına tahsil edilebilirken, VDS’lerde böyle bir şey yapılamaz. Bu sebeple VDS sunucular daha yüksek performans ve tam kontrol imkanı sunarlar. VPS sunucular daha kolay kullanım imkanı sunarken VPS’lerde kernel güncellemesi gibi işlemler yapılamamaktadır. (2020) Bunu şu görseldeki gibi ifade edebiliriz:
Soru: Virtual private server (VPS) sunucuların kullanım alanları nelerdir? Bu sunucular kimler için idealdir?
• Güvenliğe ihtiyaç duyan e-ticaret siteleri
• Kaynak kullanımı yüksek olan siteler
• Yüksek miktarda trafik alan siteler
• Aynı firmaya ait farklı siteler
• Ölçeklenebilirlik ihtiyacı olan siteler
Ölçeklenebilirlik: Bir sistemin, ağın veya sürecin artan iş yükünü yönetebilmek veya büyümeyi karşılamak için kaynakların esnetilerek/arttırılarak kullanılmasıdır.
Soru: Virtual dedicated server (VDS) sunucuların kullanım alanları nelerdir? Bu sunucular kimler için idealdir?
• Kaynak kullanımı yüksek olan siteler
• Yüksek miktarda trafik alan siteler
• Yüksek performansa ihtiyaç duyan siteler
• Yüksek iş gücü ve kaynak kullanımı olan siteler
Soru: VPS & VDS sunucuları ile bulut sunucular arasındaki farklar nelerdir?
Bulut sunucularda olası veri kaybı yaşanma riski VDS’lere göre çok daha azdır. Bulut sunucu kümesindeki bir sunucu çökse bile diğer sunucular sayesinde kesintisiz bir erişim sağlanabilmektedir. Fakat VDS’ler yüksek uptime oranı gerektiren siteler için uygun değildir.
Soru: Sunucu toplamanın avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Soru: Sunucu toplamak isteyenler nelere dikkat etmelidir?
2- İhtiyaçlara ve hedeflere uygun olarak gereken donanım hesabını yapın.
3- En uygun fiyata en yüksek performans elde edilmeye çalışılmalıdır.
İhtiyaçlarınıza en iyi şekilde cevap veren sunucu modelini seçim.
4- Sunucu bakımı, kontrolü, güncellemeleri, uygun ortam koşullarının tahsisi gibi konularda her daim hassasiyet gösterilmelidir.
Hosting seçimi hakkında tecrübesiz birisi için oldukça anlaşılır, açıklayıcı ve eşine az rastlanır bir rehber olmuş. Özellikle de sıfır veya az kullanıcılı bir sitenin “paylaşımlı sunucular ile bile” başarılı olabileceğini vurgulamış olmanız çok güzel olmuş!