Ağır Metal Nedir? Ağır Metallerin Zararları Nelerdir?

📌 Ağır Metal Nedir: Metalik özellik gösteren elementlerden oluşan, haklarında net bir tanımlama bulunmayan, sağlığa ve çevreye çeşitli zararlı özellikleri olan (toksik) metallere verilen isimlerdir. Ağır metaller vücudun az da olsa ihtiyaç duyduğu “çinko, bakır, alüminyum, krom, demir, manganez” gibi elementler ile vücudun hiç ihtiyaç duymadığı “kurşun, baryum, stronsiyum, cıva, arsenik, kadmiyum” gibi metallerdir. Ağır metal deyimiyle genel olarak vücudun gereksinimi olmayan ancak endüstriyel ve sanayi ürünleriyle alınan toksik (zehirli) elementler kast edilse de ağır metal kavramı hakkında net bir tanımlama bulunmamaktadır.

Ağır Metaller Canlıların Vücutlarına Nasıl Girer?

Ağır metal tehdidi her geçen gün ne yazık ki sinsi bir virüs misali yayılmaktadır. Öyle ki günlük yaşamda bunların haricinde de pek çok ağır metal kaynağına rastlamak mümkündür. Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, bazı ilaçlar, bazı kimyasal tarım maddeleri; kalaylı bakır tavalar, cezveler ve tencereler; gazete kağıdı, plastik, naylon, seramik ve teflon gibi saklama kapları; alüminyum folyolar, floresan lambalar, midye gibi deniz ürünleri; kalitesiz kumaşlar, baskılar ve boyalar; amalgam dolgular, arsenikli boya ve duvar kâğıdı, mürekkep, piller, oyuncaklar, tarım ilacı deposu sebze ve meyveler, kirli hava ve hatta su bile ağır metal içerebilmektedir. (1)

İnsanlar başta olmak üzere canlıların bedenlerine girmeyi başaran ağır metallerin büyük bir çoğunluğu sanayi vb.’nin sebep olduğu çevre kirliliğinden kaynaklıdır (erozyon, madencilik, endüstriyel atıklar, pestisitler, atık sular, sigaralar, fosil yakıt emisyonları vb.) Bu yolla yayılan ağır metaller vücuda hava ve su yoluyla girmektedir. Örneğin yalnızca sanayi süreçleri ve kurşunlu benzin bile atmosfere ciddi miktarda kurşun yayar. Ve bunlar tıpkı tarım ilaçlarında olduğu gibi havada, suda ve toprakta birikerek canlılara ve hatta doğaya zarar verirler. (1)
(Ayrıca Bakınız: Tarım İlaçlarının Zararları ve Sağlığa Etkileri [Pestisit])

Nitekim ağır metal tehdidine dikkat çekmek için dünyanın farklı bölgelerinde yapılan yağmur suyu analizlerinde de ciddi sonuçlara rastlanmaktadır. Yağışlar, havadaki ağır metalleri ve hatta havanın bütün pisliğini alıp yeryüzüne inerek canlı yaşamına zarar vermektedir. Örneğin tarım arazilerini verimsizleştirmektedir. Pis yağmur suları ile beslenerek yetişen tarım ürünlerinin ne kadar verimli, besleyici ve sağlıklı olduğu da tartışmalıdır. Nitekim su yoluyla taşınan ağır metaller önce toprakta dolayısıyla sonra da besin tanelerinde ve onları yiyenlerde depolanır. (1)
(Ayrıca Bakınız: Sağlıklı Beslenme Önerileri ve Sağlıklı Beslenmenin Önemi)

Ağır metal türlerine göre günlük yaşamdaki en temel ağır metal kaynakları şunlardır:
➽ Alüminyum: Yağmur suları, çeşme suları, bazı paketlenmiş sular, deodorantların çoğu, hazır gıdalar, pişirme kapları, folyolar, sigaralar, rujlar, kişisel bakım ürünlerinin çoğu, aşılar vb.
➽ Kadmiyum: Böcek öldürücüler, boyalar, karayollarındaki tozlar, dizel, motor yağı, sigara vb.
➽ Nikel: Elektrik düğmeleri, bazı çikolatalar, süs eşyaları, kakao, şampuanlar, fermuarlar vb.
➽ Cıva: Egzos gazları, piller, talk pudrası, floresan lambalar, aşılar, deniz ürünleri vb.
➽ Kurşun: Oyuncaklar, piller, okul çantaları, sigara dumanı, boru tesisatı, sigaralar vb.
➽ Arsenik: Yağmur suları, balıklar, ahşap koruyucuları vb.
➽ Lityum: Yağmur suları, sakinleştiriciler, piller vb.

Ağır Metal Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?

• Kronik yorgunluk, depresif ruh hali, tükenmişlik ve vücut genelinde performans kaybı (1)
• Hafıza kaybı, koordinasyon bozukluğu, bunama ve alzheimer gibi nörolojik problemler
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması sonucunda sıkça hastalanma ve tedavilere karşı direnç
• Nedeni belirlenemeyen bir kansızlık teşhisi konması ve ağızda metalik tat alınması (*)
• Kas, eklem, karın ve baş ağrıları ile ishal, kusma, kabızlık vb. sindirim sistemi sorunları
• İştahsızlık, nefes almada zorluk, uykusuzluk ve otoimmün hastalıklar (romatizma vb.) (1)
• Herhangi bir sağlık sorunu olmadığı halde çocuk sahibi olmada problemler yaşanması

Ağır Metallerin Zararları Nelerdir?

.#. Çevreye ve Canlılara Zarar: Ağır metaller suda, havada ve toprakta birikerek kirlenmeye, verim düşüşüne ve hatta ölümlere sebep olurlar. Örneğin birikim yoluyla besinlerin besin değerlerini düşürürler. (1) Bazı uzmanlar son yıllarda artan toplu hayvan ölümlerinin bir temel sebebinin de havadaki ve yağmur sularındaki ağır metaller olduğunu düşünmektedir. Ayrıca ağır metaller metabolizmayı bozar. Örneğin vücutta reaktif oksijen üreterek önce oksidatif strese; ardından DNA hasarı ve anemi gibi sağlık problemlerine yol açarlar. (2) (3)

.#. Kronik Yorgunluk: Uzun süre dinlenmeye rağmen kendini yorgun hissetme, yataktan kalkmakta zorlanma, halsizlik gibi belirtiler varsa ve hatta yaptırılan tahlillerde bir problem görünmüyorsa bunun nedeni vücutta sinsice biriken ağır metaller olabilir. Çünkü ağır metaller hücrenin enerji üretim kaynağı olan mitokondriyi etkilerler, enzimlerin çalışmasını yavaşlatırlar. Üstelik alüminyum gibi bir takım ağır metaller havadaki ve hatta kandaki oksijeni bağlarlar. Oksijenli solunumda 16-19 kat fazla enerji üretildiği için bu kronik yorgunluğa yol açar. (1) (2)
(Ayrıca Bakınız: Kronik Yorgunluk Nedir? [Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi])

.#. Enzimlerin Bozulması: Canlıların vücutları bir fabrikaya, canlıların vücutlarındaki enzimler ise bu fabrikaların çalışanlarına benzetilebilir. Enzimler mineral ve vitaminlerle çalışırlar. Ayrıca enzimin yapısındaki bileşen enzimin çalışma hızını etkiler. Örneğin ağır metaller enzimlerin çalışmasını yavaşlatır (inhibe eder). (1) (2) Bunu son model bir aracın (yani altın, platin vb. metallerin) bisikletten ve hatta kaplumbağadan (yani ağır metallere) daha hızlı yol almasına benzetilebilir. Metal türünün enzim çalışma hızına etkisi aşağıdaki grafikteki gibi ifade edilebilir:

.#. Nörolojik Sorunlar: Ağır metaller hem enzimlerin çalışmasını yavaşlattığı, hem sistemlere ciddi zararlar verdiği, hem de beyindeki kalsiyumu bağladığı için uyuşukluk, hafıza kaybı, unutkanlık, beyin sisi, karıncalanma, sinirlilik, IQ düşüklüğü, multipl skleroz, alzheimer, otizm, parkinson ve felç başta olmak üzere nörolojik hastalıklara da sebep olmaktadır. Zaten sinir sisteminde alüminyum gibi ağır metallerin birikmesi sonucunda hücrelerin zehirlenmesi sinir sistemi ile alakalı olan hastalıkların büyük bir çoğunluğunun da ortak sebebidir. (1) (2)
(Ayrıca Bakınız: Beyin Sisi Nedir? [Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi])

.#. Kanser ve Zayıf Bağışıklık: Ağır metaller hem bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudun direncini düşürdüğü, hem de alüminyum gibi ağır metallerin havadaki ve kandaki oksijeni bağlayarak canlıların vücutlarında asitlenmeye yol açması sebebiyle çeşitli hastalıklara davetiye çıkmaktadır. Zaten Otto Warburg’un kanserin oluşum mekanizmasını açıklayan Nobel ödüllü çalışmasına göre kanser, hücrenin enerji ihtiyacını karşılayabilmek için kontrolsüz çoğalmasıdır. (1) Ayrıca oksidatif stresi, DNA hasarını ve hücre ölümünü tetiklemesi de kansere yol açar. (2)
(Ayrıca Bakınız: Kanser Nedir? [Belirtileri, Nedenleri, Türleri ve Tedavisi])

.#. Çeşitli Hastalıklar: Her bir ağır metal vücuttaki çeşitli enzimleri bozarak farklı rahatsızlıklara sebep olur. Öyle ki ağır metaller tüm vücuda zarar verir. Örneğin Profesör Exley; alzheimerin yanı sıra, otizm, diyabet, nöropati ve kanser gibi sağlık sorunları arasındaki bağlantıyı ortaya koyan çok sayıda uzmandan biridir. Bunların yanı sıra ağır metaller solunum sistemi sorunları, kardiyovasküler sorunlar (anemi, tansiyon, ödem vb.), gastrointestinal sorunlar (metal tadı, bulantı, kusma, ishal vb.), cilt sorunları (egzama, saç dökülmesi, alerji vb.), kas ağrısı, organ yetmezliği, diyabet ve üreme sorunlarına (kısırlık, doğum kusuru vb.) yol açmaktadır. (1) (2)

Ağır Metallerin Zararlarından Nasıl Korunulur?

✅ Ağır metallerin zararlarından korunmanın en temel iki yöntemi ağır metal kaynaklarından uzak durmak ve uzman kontrolünde ağır metal detoksu yapmaktır. Zaten herhangi bir detoks programının da ilk adımı daha fazla toksinin vücuda girmesini önlemektir. Bu sebeple hem çevresel koşulların vücuda olumsuz etkilerini azaltmak hem de vücudun kendi temizlik mekanizmalarını desteklemek için ağır metal kaynaklarının öğrenilerek vücuda toksin alımının olabildiğince azaltılması oldukça önemlidir, aksi taktirde gösterilen çabalar boşuna olacaktır.
(Ayrıca Bakınız: Detoks Nedir? Detoks Nasıl Yapılır? Faydaları Nelerdir?)

✅ Kanda bulunabilen zararlı metallerin seviyelerinin ölçülmesi amacıyla gerçekleştirilen bir laboratuvar testi olan ağır metal testi yaptırıldıktan sonra kandaki ağır metallerden kurtulmak için ağır metal detoksu yapılabilir. Ağır metal detoksu uygulamalarında vücudun doğal detoks sistemi terleme ve su tüketimi gibi yöntemlerle desteklenebileceği gibi; epsom tuzu banyosu yapmak, ağır metalleri vücuttan atan besinler tüketmek ve hacamat gibi geleneksel detoks yöntemlerini kullanmakta mümkündür. Bu konuda yöntem çeşitliliği oldukça fazla olmakla beraber, sağlıklı yaşam uygulamalarını bir hayat tarzı haline getirmek akıllıca olacaktır.
(Ayrıca Bakınız: Ağır Metal Detoksu Nasıl Yapılır? [Rehber])
(Ayrıca Bakınız: Nasıl Sağlıklı Olunur? En İyi Sağlıklı Yaşam Önerileri Nelerdir?)