Ruh Sağlığı Nedir? Ruh Sağlığı Nasıl Korunur?

📌 Ruh Sağlığı Nedir (Psikolojik Sağlamlık): Canlıların psikolojik olarak iyi bir halde olduğu ve zihinsel olarak bir bozukluğunun olmadığı sağlık düzeyidir. Duygusal ve davranışsal işlevlerini tatmin edici düzeyde sürdürebilen ve yaşamdan yeterince zevk alabilen kişilerin durumudur. İngiltere Cerrah Dergisi’nin 1999 yılındaki sayısına göre ruh sağlığı, üretken aktiviteleri ve başkaları ile olan ilişkilerin gereklerini yerine getirebilmeyi mümkün kılan ve değişikliklere adapte olup zorluklarla baş edebilmeyi sağlayan ruhsal işlevlerin başarılı performansıdır.

Ruh Sağlığını Korumak Neden Önemlidir?

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2009 yılına ait verilerine göre 6,84 milyar nüfuslu dünyada yaklaşık 450 milyon kişinin ruhsal sorunları (depresyon, bipolar bozukluk, bunama, şizofreni vb.) bulunmaktadır ki bu dünyada popüler olan pek çok sağlık probleminden daha yaygın olduğu anlamına gelmektedir. Yine Dünya Sağlık Örgütü’ne göre önlem alınmadığı taktirde gelecekte her 4 kişiden 1’i ruhsal ya da nörolojik rahatsızlık yaşama riski taşımaktadır. Bilinen 250’ye yakın ruh sağlığı problemi içerisinde en yaygınları panik atak, depresyon ve anksiyetedir. Bu konuyla ilgili olarak tüm dünya çapında benzer veriler mevcuttur: (1) (2) (3) (4) (5)

Ruh sağlığı, kişinin sağlığını etkileyen 3 temel faktörden bir tanesidir. (1) Nitekim korku, stres, endişe, bıkkınlık, psikolojik sorunlar, yalnızlık, mutsuzluk, karamsarlık ve depresyon gibi unsurların canlıların bünyesine verdiği zararı çok az şey verebilir. Öyle ki bunlar canlıların hem psikolojilerini hem de vücut dengelerini bozar. (2) Hatta bir süre sonra canlıları ölüme bile götürebileceği zaten bilinen ve düzenli olarak şahit olunan bir gerçektir. Üstelik bunlar bağışıklık sisteminin de en temel ve en azılı düşmanlarıdırlar. Yani ruh sağlığı çok önemlidir.
(Ayrıca Bakınız: Stresin Zararları Ve Stresle Başa Çıkma Yolları)

Ruh sağlığı veya diğer adıyla psikolojik sağlamlık canlıların hem kaliteli bir yaşam sürebilmeleri (1) hem olumsuz koşullara karşı direnç gösterebilmeleri (2) hem de üretken olarak topluma ve dünyaya faydalı olabilmeleri için ciddi bir öneme sahiptir. Sürekli olarak karamsar olmamak, ilişkilerde kendini mutlu hissedebilmek, rahat ve mutlu hissederek hayatın tadını çıkarabilmek ve niceleri sağlıklı bir psikolojiye sahip olmaya bağlıdır. Ruh sağlığını korumak ise aklın kalitesini düşürecek, enerjisini yaralayacak ve hareketini engelleyecek bütün olaylara ve etkilere karşı koruyabilme sanatıdır. Bu konudaki bir takım önemli örnekler şunlardır:

• Bağımlılar, teröristler, suçlular, katiller vb.’nin genellikle ruh sağlıklarının bozuk olması
• Bozuk ruh sağlığının iyileşmeyi yavaşlatması, beynin bazı bölümlerini küçültmesi, kalp krizi vb. sebeplerle ölme riskini arttırması gibi kritik zararlarının kanıtlanmış olması (1)
• Uzmanların dahi öleceğini düşündüğü canlıların her şeye inat yaşaması ve iyileşebilmesi (1)
• İnancın ve düşüncelerin hem başarıyı, hem yaşam kalitesini, hem de hücrelerin durumlarını etkilediğinin defalarca kez kanıtlanmış olması bunun en güzel örnekleridir. (1) (2) (3) (4)

Ruhsal Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?

• Günlük yaşamı etkileyebilecek türde kalıcı veya ani ruh hali değişimleri
• Ajitasyon, saldırganlık, umutsuzluk, endişe, kararsızlık gibi duygusal haller
• Enerji seviyelerindeki değişiklikler sonucu sinirlilik, karışıklık, düzensizlik
• Halüsinasyonlar veya sanrılar gibi algı ve düşünce bozuklukları (psikozlar)
• Mantıksız, bağlantısız, alakasız, tutarsız ve saçma davranışlar sergilemek
• Sosyal olarak geri çekilme, başka kişilerle iletişim kurmaktan kaçınma
• Alkol, uyuşturucu, teknoloji, pornografi vb. unsurlara ciddi bağımlılıklar

• Kendisi ve başkaları için kişinin tehdit oluşturması (tehdit, intihar vb.)
• Uyuşukluk, yorgunluk, halsizlik, uyku bozuklukları, kilo ve iştah değişikleri
• Rutin işleri (beslenmek, duş almak, çalışmak vb.) yapmakta zorlanmak
• Sorunları reddetme ve erteleme sonucunda ihtiyaçları karşılayamama
• Panik atak, kalp krizi, somatoform bozukluklar, vücut ağrıları ve sızıları
• Fiziksel travmalar (kemik deformesi, yanıklar, yaralanmaları vb.)
• Ruh sağlığı ve psikolojik bozukluklar ile ilgili olası diğer belirtiler

Ruh Sağlığının Bozulmasının Sebepleri Nelerdir?

Ruh hastalıklarının ve psikolojik bozuklukların gelişimi ve seyri kişilerin yaşam şartlarına göre değişiklik göstermektedir. Bunların asıl nedeni tam olarak bilinmemekle beraber beyindeki biyolojik ve kimyasal dengesizlikler, çocukluk deneyimleri, kalıtım, hastalıklar, doğum öncesi maruziyetler, güneş ışığından mahrum kalma sonucu yaşanan depresyon, stres ve cinsiyet gibi faktörlerin bunların gelişimlerini etkilediği düşünülmektedir. Dış stres kaynaklarının yanı sıra (1) (2) kişinin iç dünyasındaki travmatik olaylar da zorlayıcı olmaktadır. Ayrıca beslenme gibi konulardaki kritik hatalar da ruh sağlığının bozulmasının temel sebepleri arasındadır. (3)

➽ Değişen Yaşam Koşulları: Daha uzun iş çalışma saatleri (ve bu sebeple çocuklarla yeterince ilgilenilmeden kreşlere gönderilmesi), hayatta yapmak zorunda olunan şeylerden ötürü keyif alınanlara zaman ayrılamaması, çevre kirliliği, tüketilen gıdaların doğallıktan uzaklaşması (yapay şeker, gluten, kafein vb.), çevre kirliliği sonucu vücuda giren kimyasallar (ağır metaller, hormon bozucular, toksinler vb.) ve beslenme eksiklikleri kişinin psikolojisinin bozulmasına etkendir.

➽ Diğer Sebepler: Öğrenme güçlüklerinin yanı sıra, stres, yalnızlık, depresyon, anksiyete, ilişki sorunları, ölümler, felaketler, intihar düşünceleri, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (ADHD), kendine zarar verme, çeşitli kronik hastalıklar, stres, travmalar, genetik etkenler, duygusal bozukluklar, akıl hastalıkları, çocukluk sorunları, yaşam şartlarının kötü olması, ilaç ile tedavilerin yan etkileri ve bağımlılıklar gibi sebeplerle de ruh sağlığı sorunları ortaya çıkabilir.
(Ayrıca Bakınız: Bağımlılıkların Gerçek Sebebi: Ödül Eksikliği)

Ruh Sağlığı Nasıl Korunur ve Geliştirilir?

✅ Psikolojik bozuklukların tedavisinde ilk adım, (eğer varsa) bir problemin var olduğunu kabul etmektir çünkü kişiler genellikle problemlerini inkar etme eğilimindedirler. Erken teşhis, tanı ve tedavinin hayat kurtardığı unutulmamalı ve bakış açıları değiştirilmelidir. Mesela hiçbir şeye gereğinden fazla kafa yorulmamalı, geçmişten ders çıkarılmalı ancak takılıp kalınmamalı, gelecek hakkında sürekli bir kaygı hali içerisinde olunmamalıdır. (1) Sağlık, maddi durum, sosyal etkileşim ve kendini gerçekleştirme ihtiyacının ruh halini etkilediği unutulmamalıdır.

✅ Psikolojiyi güçlendirmek için olumsuz duygulara yol açan şeylerden uzak durmak gerekmektedir. Örneğin mükemmeliyetçilik gibi duygulardan uzak durulmalı; kin ve nefret yerine sevgi ve yardımseverlik gibi duygular içerisinde olunmalıdır (bunlar ruh halini etkiliyor olsa da psikolojik istikrarı koruyabilmek için hayatta herkese hak ettiği gibi davranmak gerekir). Bu sebeple psikolojiyi bozan unsurlar tespit edilmeli ve bu sorunlar ertelenmeden etkili yöntemlerle çözülmelidir. (1) Ayrıca sağlıklı ve gerçekçi yaşamlar benimsenmelidir. (2)

✅ Kişinin işi ve mecbur görevlerinin haricinde kendisine vakit ayırması; bu vakitlerde kendini ödüllendirip yaratıcılığını konuşturduğu alanların olması yani kişinin hobi edinmesi; (serotonin salgısını arttırdığı için) samimi ve sevgi dolu ilişkiler yaşaması, kişinin saygın ve başarılı olması ve hatta ideal mesleği seçmesi bile ömür boyu mutlu olabilmesi için önemlidir. (1) (2) Spor, sosyal aktiviteler ve rahatlatıcı uygulamalar da (ibadet, meditasyon, vb.) kişiye huzur verirler. Tekniğine uygun uyku ise epifiz bezinin (3. göz) ruh molekülünü (DMT) salgılamasını sağlar.
(Ayrıca Bakınız: Biyolojik Saat Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Sağlıklı Olur?)

✅ Daha fazla izlenmek ve tıklanmak için saçmalayan ve hatta toplumun ruh sağlığını hiçe sayan yayınlardan uzak durulmalıdır. Örneğin Türk Psikiyatri Derneği’nin “COVID-19 salgını ve duygudurum bozuklukları” adlı raporunda olumsuz yayınlara (haber, sosyal medya vb.) maruz kalmanın kaygı ve depresyon dönemlerindekine benzer duyguları arttırabileceği, bu sebeple de teknolojik aletlerin amaçları haricinde ve gereğinden fazla süreyle kullanılmaması gerektiği belirtilmiştir. Bu sosyal medya ve teknoloji için genel olarak geçerlidir. (1) (2)
(Ayrıca Bakınız: Teknoloji Bağımlılığı Nedir? [Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi])

✅ Strese karşı gevşeme teknikleri rutini (diyafram nefesi, yönlendirilmiş betimleme, kendi kendine hipnoz, otojenik eğitim, masaj, kişisel biyogeribildirim, kademeli kas gevşemesi, dokunma -duygusal özgürlük tekniği-, aromaterapi, keyifli aktiviteler, doğada vakit geçirme, şükran -minnettarlık-, yeşil çay gibi sakinleştirici içecekler tüketimi vb.) oluşturulabilir ve yüksek stresli anlarda uygulanabilir. Bu teknikler vücutta gevşeme ve rahatlama sağlayacaktır. (1)

İnsanoğlu ağzından çıkan cümlelerin, beyninden çıkan düşüncelerin bütün evreni dolaşıp tekrar onlara geri döndüğünü bilse, eminim çok daha dikkatli olurdu.

Albert Einstein, Ünlü Bilim Adamı

✅ Bütün bu araştırmalardan, toplumsal gözlemlerden, binlerce yıllık kadim birikimi yansıtan atasözlerinden ve çığır açmış ünlü bilim insanı Einstein’in sözünden hareketle doğru düşünce yapısının kazanılmasının hayati öneme sahip olduğu ve her şeyden önce kafa yapılarının, inançların ve düşüncelerin öneminin kavranıp ona göre aksiyon alınması gerektiği sonucuna varılabilir. Örneğin hayat boyu bitmeyecek olan stresten hep şikayet edilmemeli, tam tersine bir çeşit harekete geçirici olarak kullanılmalıdır. Yani dezavantajlar fırsatlara çevrilmelidir.

✅ Topraklama yapmak, bazı uzmanların geleceğin tıbbı gözüyle baktığı özel frekanslardan yararlanmak yani biyorezonans terapisi yapmak (bu konu ile ilgili çalışmalar hala devam etmektedir), müzik ruhun gıdasıdır felsefi ile sakinleştirici olup faydalı olduğu bilinen özel müzikleri dinlemek (Mozart vb.) ve doğayla bağlantı kurmak sıkça tercih edilen metotlardır.
(Ayrıca Bakınız: Topraklama Nedir? Faydaları Nelerdir? Nasıl Yapılır?)

✅ Ruh sağlığını korumak için maneviyat ve sağlam psikoloji son derece önemlidir. Bunun için olumlu düşünmek, hoşnut olmak (hayatından memnun olmak), küçük düşünmek, stresi yönetmek, arkadaş seçimini akıllıca yapmak, üretken olmak, ara vermeyi bilmek, duygusal dengeyi kurmak, sanata ve eğlenceye yer vermek de önemlidir. (1) (2) Ayrıca tıptaki plasebo etkisine göre, hastaya etken madde olmayan ilaç görünümlü madde verildiğinde zihin ikna olursa vücudun iyileşme belirtileri gösterdiği de unutulmamalıdır. Yani inanmak başarmanın yarısıdır. Ayrıca yeterli ekonomik güce ulaşmak ve başarılı olmakta ruh sağlığı için gereklidir.
(Ayrıca Bakınız: Ekonomik Güç Nedir? Neden Önemlidir?)
(Ayrıca Bakınız: Nasıl Başarılı Olunur? [Başarının Sırrı])

✅ Vücuttaki besin gruplarındaki (vitamin, mineral vb.) eksiklikler, fazlalıklar, kafein gibi uyarıcıların yüksek miktarda tüketilmesi, zararlı maddelerin (toksinler, ağır metaller, hormon bozucular vb.) vücutta birikmesi ve hatta ilaç ile tedavilerin yan etkileri sorunlara yol açabilir. Örneğin D3 vitamini, K2 vitamini, B grubu vitaminleri, omega-3, demir, iyot ve folik asit depresyon ve anksiyete ile savaşır. (1) Benzer bir şekilde vücuttaki zararlı bileşenlerin detoks yoluyla atılması da ruh sağlığı problemlerine iyi gelebilir. Ancak bu konular riskli olduğu ve ince ayar gerektirdiği için test yaptırmak ve bir uzmandan yardım almak akıllıca olacaktır.
(Ayrıca Bakınız: Sağlıklı Beslenme Önerileri ve Sağlıklı Beslenmenin Önemi)
(Ayrıca Bakınız: Detoks Nedir? Detoks Nasıl Yapılır? Faydaları Nelerdir?)

✅ Terapistler, psikiyatristler, psikologlar, sosyal hizmet uzmanları, eğitimli doktorlar çeşitli tedavilerle zihinsel hastalıkları yönetmeye yardımcı olabilir. Psikolojik bozuklukların tedavisi için en temel tedavi yaklaşımları farmakoterapi (ilaç tedavisi), psikoterapi (psikolojik destek) ve (mevsimsel depresyonlar için) ışık terapisi şeklindedir. Ancak tedavinin kişiye özel olduğu unutulmamalıdır ve eğer uzmanlardan destek alınacaksa da randevular aksatılmamalıdır. Uzun lafın kısası, ruh sağlığını korumak için yapılabilecek en akıllıca şey sağlıklı yaşam tarzıdır.
(Ayrıca Bakınız: Nasıl Sağlıklı Olunur? En İyi Sağlıklı Yaşam Önerileri Nelerdir?)