Kalp Krizi Nedir? [Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi]

📌 Kalp Krizi Nedir (Miyokard Enfraktüsü): Kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) herhangi bir nedenden ötürü aniden ortaya çıkan tıkanma sonucunda kalp kasına yeterince kan gitmemesine bağlı olarak kalp dokusunda hasar oluşmasıdır. Kalbi besleyen damarlarda yağ ve minerallerin birikmesi sonucu plak olarak adlandırılan yapılar oluşmakta (aterosklerozis) ve bu plaklar zaman içinde çoğalarak damarı daraltmaktadır. Bu plakların çatlaması sonucunda damar içinde pıhtılar (trombüs) oluşmakta ve damarları tıkayıp kalp krizine yol açmaktadırlar.

Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?

• Göğüs ağrısı (kadınlarda göğüste sıkışma ve basınç, erkeklerde göğüste ağır bir yük)
• Gövdenin üst kısmında ağrı (kol, sırt, omuz, çene ve midenin üst kısmında ağrı olabilir)
• Soğuk terleme, sıkıntı, kalpte çarpıntı, mevcut şikayetlerin artması ve süresinin uzaması
• Nefes darlığı, mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, göz kararması ve aşırı kronik yorgunluk
(Not: Bu belirtiler kadınlarda daha yaygındır ve belirti gösteren kadınlar acil servislere başvurmada gecikme eğilimi gösterirler. (1))

Kalp Krizi Neden Olur?

Kalp krizinin birincil ve en önemli nedeni koroner kalp hastalığıdır. Çünkü bu hastalığı yaşayan bireylerde kalbi besleyen damarlarda tıkanıklık yaşanmaktadır. Aslında temelde iki kalp krizi türü bulunmaktadır. Bunlardan ilki atardamarların iç duvarlarında biriken plakların yırtılıp kolesterol ve diğer maddeleri kan dolaşımına salması sonucunda damarlarda kan pıhtılarının oluşması ve damarları tıkamasıdır. Diğer türde ise kalbe ihtiyaç duyduğu kadar oksijen açısından zengin kan gelmemesi ancak atardamarda da tam bir tıkanıklık hali bulunmamasıdır.

Kan damarlarının yırtılması, kan damarlarının daralması (vazospazm), uyuşturucu gibi zararlı maddelerin kullanımı ve kanda oksijen eksikliği (hipoksi) ise kalp krizinin diğer sebepleridir. Bunların yanı sıra sigara ve alkol tüketimi, yüksek kan basıncı (hipertansiyon), şeker hastalığı (diyabet), yüksek kolesterol (hiperlipidemi), obezite (metabolik sendrom), egzersiz ve hareket eksikliği, yüksek stres, aşırı trans yağ veya doymuş yağ tüketimi, bazı tedaviler ve bazı aşılar (1) (2), kadınlarda düşük östrojen seviyeleri, uyku apnesi, genetik nedenler (ailede ateroskleroz’a yatkınlık olması vb.) ve (özellikle kadınlarda) artan yaş kalp krizi riskini artıran ek faktörlerdir.

Kalp Krizi Tedavisi Nasıl Yapılır?

1- Kalp Krizi Tanısı Nasıl Konulur?

Kalp krizinin tanısı tıbbi geçmişin dinlenmesi ve risk faktörlerinin analiz edilmesiyle başlamaktadır. Hem kişinin hem de kan bağı olan akrabalarının risk faktörleri (kalp hastalığı, diyabet, tansiyon, obezite vb.) detaylıca incelenir. Bunların yanı sıra sorunun ve asıl nedeninin tespitinde çeşitli testler belirleyici olmaktadır. Ayrıca sonbahar ve ilkbahar aylarında yaşanan ani sıcaklık ve basınç değişimlerinin genel kalp hastalıkları riskini artırdığı unutulmamalıdır.

• Elektrokardiyogram (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini ölçer fakat bazen yetersiz kalabilir.

• Ekokardiyogram (EKO): Ses dalgalarını kullanarak kalbin genel görüntüsünü oluşturup kanın kalpte nasıl aktığını ve eğer varsa kalbin hangi kısımlarının hasar gördüğünü ortaya çıkarabilir.

• Kalp Kateterizasyonu: Kalpte ve çevresinde plakların biriktikleri alanların görülmesini sağlar.

• Önemli Kan Testleri: Kalp krizi riskinin yanı sıra kalp krizinin sebebinin tespit edilmesi için bazı kan testleri yapılabilir. Örneğin kalpte yüksek troponin T seviyeleri, kalp krizi ile ilişkilidir.

2- Kalp Krizi Nasıl Önlenir?

Kalp krizini önlemek ve bu hastalığın riskini azaltmak için şunlar yapılabilir:
✅ Sigara, alkol ve uyuşturucu tüketimi başta olmak üzere zararlı alışkanlıklar bırakılmalıdır.
✅ Düzenli olarak kan şekeri, kan basıncı ve kan kolesterolü seviyeleri kontrol ettirilmelidir.
✅ Kan parametrelerindeki ve kilodaki anormallikler diyet gibi yöntemlerle düzeltilmelidir.
✅ Haftada birkaç kez düzenli ve kontrollü olarak spor yapılmalıdır (yürüyüş bile faydalı!).
✅ Stresten uzak durulmalı, stres yönetilmeli ve tekniğine uygunca sağlıklı beslenilmelidir.
✅ Sıcak ve soğuk havalardan korunulmalı, sauna ve topraklama yapılmalıdır. (1) (2) (3)
(Ayrıca Bakınız: Topraklama Nedir? Faydaları Nelerdir? Nasıl Yapılır?)

Yaşam tarzı değişikleri hem kalp krizi riskini azaltmanın hem kalp krizi tedavisini desteklemenin önemli bir adımıdır. Hiç şüphesiz bunun en önemli bileşenleri de düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenmedir. Özellikle damarları tıkayan trans yağlar (margarin vb.) yerine zeytinyağı gibi sağlıklı alternatiflere yönelmek ölüm riskini %34’e kadar azaltmaktadır. (1) Yüksek kolesterolün temel suçlusu yıllarca et ve doymuş yağlar olarak gösterilse de, ‘sağlıksız kaynaklardan‘ aşırı karbonhidrat ve şeker tüketimi bunun ana sebebidir. (2) Öyle ki tereyağı gibi ‘sağlıklı‘ doymuş yağlarla kalp krizi arasında ciddi bir ilişki yoktur. (3) Ayrıca kolesterol vücut için gerekli olup (4) antioksidan tüketimi, lif tüketimi, egzersiz vb. yöntemlerle dengede tutulması önerilir. (5) (6)

3- Kalp Krizi Nasıl Tedavi Edilir?

Kalp krizi tedavisi prosedürleri semptomları hafifletmeye ve başka bir kalp krizinin oluşmasını önlemeye yardımcı olur. Kalp krizi tedavisinde yaygın olarak kullanılan yöntemler şunlardır:

• İlaç Tedavisi: Kanda pıhtı oluşumunu engellemek amacıyla aspirin başta olmak üzere kan sulandırıcı ilaçlar (antikoagülasyon tedavisi), kandaki mevcut pıhtıları parçalamak amacıyla pıhtı açıcı ilaçlar (trombolitik tedavi), vücut ağrısının semptomlarını hafifletmek için ağrı kesici ilaçlar; kalbin yükünü azaltmak için oksijen, beta-blokerler ve ADE inhibitörleri; kişinin sağlık parametrelerine bağlı olarak şeker, kolesterol ve tansiyon düzenleyici ilaçlar kullanılmaktadır.

• Cerrahi Tedavi: Tıkanmış arteri açmak için anjiyoplasti tedavisi, anjiyoplastiden sonra arteri açık tutmak için stent uygulaması, kalpteki tıkanıklıkları açmak için kalp baypas ameliyatı, kalp pompasına yardımcı olmak amacıyla kalpte sızdırma yapan bölümleri onarmak için kalp kapakçığı ameliyatı, kalbin normal ritmini korumaya yardımcı olması için kalp pili ameliyatı, kalp krizinin kalbin çoğunda doku ölümüne neden olduğu durumlarda kalp nakli ameliyatı kalp krizinin cerrahi tedavi yöntemleridir. Ancak her seferinde cerrahi işleme ihtiyaç duyulmaz.