Kalsiyum Eksikliği [Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi]

📌 Kalsiyum Nedir (Ca): Atom numarası 20 olan, parlak gri renkli ve toprak alkali metalleri sınıfından bir elementtir. Kalsiyum insan vücudunda hayati önem taşıyan temel mineraller arasındadır ve hatta miktar olarak insan vücudunda en çok bulunan mineraldir. (1) İnsan vücudunda yer alan kalsiyumun yaklaşık %99’u kemiklerde ve dişlerde, geri kalan %1 ise kan, kas ve diğer dokularda bulunur. Kalsiyum gibi mineraller vücut tarafından üretilemediği için, dışarıdan besin yoluyla alınması gerekir ve kalsiyum birçok gıdada doğal olarak bulunur.

Kalsiyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

• Kas spazmları ve krampları; ellerde, ayaklarda ve yüzde uyuşma ve karıncalanma
• Kronik yorgunluk, çocuklarda raşitizm ve erişkinlerde osteoporoz (kemik erimesi)
• Beyin fonksiyonlarının aksaması ile hafıza kaybı, unutkanlık, bilinç bulanıklığı vb.
• Kemikteki deponun tükenmesi ile düşük kemik yoğunluğu (osteopeni) ve kırık riski
• Saç büyümesinde yavaşlama ve saçlarda kırılganlaşma; ciltte kuruma ve pürüzlenme
• Tırnakların hassaslaşması ve kırılganlaşması; dişlerin zayıflaması ve çürüklerin artması
• Tansiyon ve kalp ritm bozukluğu, baş dönmesi, gözlerde kararma, iştah ve kilo kaybı

Kalsiyum Eksikliği Neden Olur?

Kalsiyum eksikliğinin en temel nedeni ilerleyen yaşla beraber kalsiyum ihtiyacının artmasıdır. Özellikle orta yaş sonrasında, özellikle menopoz dönemindeki kadınların östrojen hormonunda düşüş yaşanması kalsiyum ihtiyacını artırmaktadır. Bunun yanı sıra özellikle çocuklukta uzun bir süre boyunca yetersiz kalsiyum alımı ve emilim eksikliği (malabsorbsiyon) yaşanması, bu riski önemli ölçüde artırmaktadır. Ancak vücut kalsiyum seviyelerini doğrudan kemiklerden alarak koruduğu için, bunlar kısa vadede ciddi bir eksikliğe ve ciddi semptomlara yol açmayacaktır.

Bunların yanı sıra hormon bozuklukları (hipoparatiroidizm vb.) sebebiyle kandaki kalsiyumun kontrol edilememesi, veganlık sebebiyle kalsiyumca zengin hayvansal ürünlerin tüketilmemesi, kalsiyum açısından zengin gıdalara intolerans yaşanması; D vitamini, fosfor ve magnezyum eksiklikleri; bazı genetik faktörler; kafein, sigara ve alkol tüketimi; pankreatit, çölyak, crohn, böbrek yetmezliği gibi bazı hastalıkların yan etkileri; ağır metaller başta toksinler, bir takım ilaç ve tedavilerin yan etkileri, hamilelikte artan ihtiyaç, (anneler için) çocuk emzirmek ve (bebekler için) yeterince anne sütü alamamak magnezyum eksikliğinin temel sebepleridir. (1)

Kalsiyum Eksikliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Canlıların onlarca sağlık parametresi vücutta yeterince kalsiyum olmasına bağlıdır. Dolayısıyla kalsiyum eksikliği halinde beden sinsi ve ilerleyici bir çökme süreci içine girer. Bu nedenle kalsiyum sadece bir mineral değildir, aynı zamanda sağlıklı yaşam için elzem bir maddedir. Esansiyel bir mineral olduğu için vücutta depolanabilir ve düzenli olarak alınması gerekir. Kalsiyum her ne kadar vücutta depolanabilse de, sürekli olarak tüketilen bir madde olduğu için yerine konulamaması halinde seviyesi düşer. Bu sebeple düzenli olarak takviye edilmelidir.

1- Kalsiyum Eksikliği Tanısı Nasıl Konulur?

Her yıl düzenli olarak, tercihen hastalık sezonunun başladığı sonbahar aylarında kalsiyum seviyesine baktırılmalı ve uzman kontrolünde gereken adımlar atılmalıdır. Zaten kandaki kalsiyum düzeyi izlenmesi gereken temel sağlık parametreleri arasındadır ve kalsiyum kanda değil dokularda birikme eğiliminde olduğu için hassas ve doğru bir teşhis yapabilmek için aynı anda farklı testler yapılabilmektedir. Özellikle riskli grupta olanlar (osteoporoz hastaları, sindirim sistemi sorunları olanlar, menopoza giren kadınlar, veganlar, kemoterapi ve diüretik ilaç kullananlar, kronik kas ağrısı olanlar vb.) mutlaka magnezyum kontrollerini yaptırmalıdır.

2- Kalsiyum Seviyeleri Nelerdir?

3- Günlük Kalsiyum İhtiyacı Ne Kadardır?

Kalsiyum vücutta depolanabilmesine rağmen günlük olarak tüketilmesi gerekmekte olup, sağlıklı bir yetişkin için günlük alınması gereken magnezyum miktarı 1000-1200 mg’dır. Ancak bu miktar yaş, vücutta kalsiyum eksiği olup olmadığı, hamilelik ve emzirme döneminde olunup olunmadığı gibi faktörlere göre farklılık gösterebilmektedir. Aslolan (herkesin metabolizması farklı olduğu için) günlük kalsiyum tüketimi miktarından ziyade, kandaki kalsiyumun ideal düzeyde olup olmadığıdır. Bu sebeple kalsiyum takviyesi uzman kontrolünde, kan testi yaptırılıp ve vücuttaki yarılanma ömrünün 20 gün olduğu hesaba katılıp yapılmalıdır. (1)

Aşırı yüksek doz kalsiyum alımı, toksik veya zararlı nitelikler gösterebilir. Ama gereklilik ve uygun doz için her daim bir doktora danışılmalıdır. Aslında kalsiyumun gıdalar yolu ile alınması genellikle güvenli iken, yüksek miktarda takviye şeklinde alınması sağlık açısından risk oluşturabilir. Çünkü vücut sadece ihtiyaç duyduğu kadar kalsiyumu emer ve fazlalığı idrarla atar. Ancak bunun genellikle hayati riski olmasa da aşırı susama, bulantı, kusma, böbrek taşı, kas ağrısı vb. yan etkilerinin olabileceği ve böbrekleri yoracağı da göz ardı edilmemelidir.

4- Kalsiyum Eksikliği Nasıl Giderilir?

4.1 – Kalsiyum İçeren Besinler Tüketmek

✅ Kalsiyum eksikliği çoğu zaman tedavi edilebilir ve hafif kalsiyum eksikliği vakaları için genellikle beslenme değişiklikleri yeterli olmaktadır. Aslında doktor aksini söylemedikçe, kalsiyumu yiyeceklerden almak en iyisidir. Ayrıca kalsiyum eksikliği yaşamayan bireyler için de beslenmeye dikkat etmek kalsiyum eksikliğinden ve bu eksikliğin neden olabileceği sağlık sorunlarından korunmanın en temel yoludur. Bu sağlıklı beslenme için de olmazsa olmazdır.
(Ayrıca Bakınız: Sağlıklı Beslenme Önerileri ve Sağlıklı Beslenmenin Önemi)

✅ Kalsiyum pek çok canlı için hayati açıdan elzem bir mineral olduğu için, pek çok besin kalsiyum içerir ve ‘normal şartlarda‘ kalsiyum vücut tarafından kolaylıkla emilebilir. Peynirler (özellikle parmesan, Amerikan, gravyer, mozzarella, çedar, gouda, fontina, feta, ricotta ve tofu peyniri), bazı tohumlar (özellikle ‘haşhaş‘, susam ve chia), tahin, bazı kuru yemişler (badem, fındık, ceviz, fıstık vb.), badem sütü, süt, yoğurt, yumurta, bazı sebzeler ve meyveler (dereotu, roka, maydanoz, tere, kara lahana, ıspanak, bamya, brokoli vb.), bazı baklagiller (fasulye, nohut vb.), karahindiba, bazı deniz ürünleri (sardalya, somon, karides vb.), kuru kayısı ve takviyeyle güçlendirilmiş gıdalar (bazı kahvaltı gevrekleri vb.) kalsiyumca zengin besinler arasındadır.

4.2 – Tekniğine Uygun Kalsiyum Takviyesi

Kalsiyum takviyesi alırken ve kullanırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
• Takviyenin eser miktarda bile olsa katkı maddesi içermemesine dikkat edilmelidir.
• Emilimde sorunları olanlara enjeksiyon önerilir ancak bunlar ağır metal içermemelidir.
• Mide asidinin emilimi artırması sebebiyle takviyenin yemekle birlikte alınması önerilir.
• Kalsiyum takviyeleri ile demir ve / veya antiasit takviyeleri aynı anda alınmamalıdır. (1)
• Emilim ve biyoyararlanımı yüksek formlar (sitrat, format, ororat vb.) tercih edilmelidir. (1)
• Farklı özelliklerdeki farklı formların arasından doğru kalsiyumu seçmek çok önemlidir.
• Takviyeler mutlaka uzman kontrolünde ve periyodik ölçümler yapılarak kullanılmalıdır.