Araba Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Günümüzde hemen herkes ihtiyaçlarını kolaylıkla karşılayabileceği bir araba satın almak istese de kendisine en uygun arabayı seçme noktasında yetersiz kalabilir. Çünkü araç satın almadan önce dikkat edilmesi gereken bir dizi detay bulunmaktadır. Ayrıca pazardaki seçenek bolluğu, akıllarda bin bir türden sorunun canlanması ve kazıklanma riski gibi durumlar karar sürecinde kafa karışıklığına yol açarak alıcıları oldukça zora sokmaktadır. Bu sebeple kimileri için keyif, kimileri için ihtiyaç olan araba alma işi dar zamanlara sıkıştırılmamalı, aceleye getirilmemelidir.

Araba Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

1- Kullanım Amacı ve Aracın Türü

Arabalar ulaşım ihtiyaçlarını karşılayarak ek özellikleriyle yaşam konforu sunar. Araba satın alırken dikkat edilmesi gereken ilk unsur ise kullanım amacını karşılayabilecek bir araç türünü bulmaktır. Çünkü tür; kullanım amacına, ihtiyaçlara ve önceliklere (güvenlik, tasarım, konfor, performans vb.) göre belirlenmektedir. Nitekim farklı amaçlar farklı teknolojik donanımlarda ve türlerde araçlar gerektirmektedir. Örneğin ailesi kalabalık olanlar ve sık sık tatile gidenler geniş iç hacimli ve geniş bagajlı seçenekleri değerlendirebilir. Başlıca araç türleri ise şunlardır:

• Hatchback: Bagaj hacmi küçük, uzunluğu kısa, kompakt ve ekonomik olan araç modelleridir.
• Sedan: Klasik dört kapılı araç tipidir, özellikle ailelerin ve kurumsal şirketlerin favori tercihidir.
• Coupe: İki kapılı olarak tasarlanan, genellikle spor tasarımı ve özellikleri olan otomobillerdir.
• SUV: Yüksek çekme kapasitesine ve kamyonet özelliklerine sahip olan sağlam arazi araçlarıdır.
• Pick-Up: Arkasında yük kasası bulunan ve arazi kullanımına da uygun olan sağlam araçlardır.
• Cabrio: Açılıp kapanır tavana ve bütünü ile indirilebilir cama sahip olan spor otomobillerdir.
(Ayrıca Bakınız: SUV Araç Nedir? [Özellikleri, Bakımı, Sürüş İpuçları…])
(Ayrıca Bakınız: Cabrio Araç Nedir? [Özellikleri, Bakımı, Sürüş İpuçları…])

2- Araç İçin Ayrılan Bütçe

Araba alırken dikkat edilmesi gereken en önemli faktörlerden birisi de bütçedir çünkü gerekli bütçe olmadan doğru araç alınamaz ve hatta her şey sadece hayal olarak kalabilir. Bu sebeple doğru aracı bulmak için kullanım amacı ile bütçe kapıştırılarak ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikteki bütün seçenekleri çıkarmak ve çok iyi hazırlık yapmak gerekir. Benzer bir mantıkla bütçenin sınırlı olduğu durumlarda ise daha küçük kasalı ancak daha yeni modelli ve daha iyi özelliklere sahip donanımlı bir araç (örneğin kalitesiz bir SUV’un yerine sağlam bir hatchback) tercih etmek akıllıca olabilir. Ancak aracın satış fiyatı kasko değerinden yüksek olmamalıdır.

Özellikle ikinci el arabalar satın alınmadan önce hem ilgili arabaların hem de muadillerinin piyasası önceden araştırılmalıdır. Ama bu araştırmada araçların mevcut durumlar göz önünde bulundurulmalıdır çünkü her aracın hasar ve hata durumu aynı değildir. Fiyatlar incelenirken farklı kaynakların takip edilmesi daha doğru bilgiler edinmeye yardımcıdır. Ancak şayet ikinci el araç alınacaksa aracın fiyatı piyasa eşdeğer fiyatının altında olmamalıdır. Bütçe planlanırken vergi, muayene, sigorta, kasko, ceza, haciz ve tamir masrafı gibi giderlere dikkat edilmelidir.
(Ayrıca Bakınız: Kişisel Bütçe Planı Nasıl Hazırlanır?)

3- Satıcı ve Aracın Durumu

Satıcıdan kendisi ve araç hakkında detaylı bilgi edinilmeli, kaçamak cevaplar kırmızı alarm olmalıdır. Çünkü birbirini kandırarak haksız kazanç peşinde olan kişiler mevcuttur. Araba gözle görülerek aracın satılma sebebi, kullanım süresi, hasar ve kaza durumu, bakım durumları ve ruhsat sahipliği sayısı gibi konular öğrenilmelidir. Aracın fiziki durumunu öğrenmek için ideal yöntem ise yazılı ve kaşeli bir ekspertiz raporu hazırlatmaktır. Öte yandan aracın hasar bilgisi de sorgulanabilir ancak hasarların tramere yansımaması için bazı kullanıcılar bazı hasarları kendi ceplerinden karşılayabildiği için ekspertiz testi yaptırmak en isabetli yöntem olacaktır.

Ekspertiz testinde bilirkişiler tarafından yapılan kontroller ve uygulanan işlemler şunlardır:
• Motor ve mekanik kontrolü (egzoz, şanzıman, diferansiyel, V kayışı, turbo, soğutma sistemi, katalizör, direksiyon, devir daim pompası, baskı balata, triger kayışı, yakıt devresi, filtreler vb.)
• Elektronik aksam kontrolü (hava yastığı, akü, far, marş motoru, klima, kalorifer, gösterge vb.)
• Kaporta ve boya kontrolü (camlar, aynalar, şase, tavan, kaput, kapılar, marşbiyel, tampon vb.)
• Yürüyen aksam kontrolü (süspansiyonlar, poryalar, salıncaklar, güç aktarma organları, rot vb.)
• Fren sistemi, lastik ve jant kontrolü, değişen parça kontrolü, araç içi kontrolü ve test sürüşü

4- Aracın Teknik Özellikleri

4.1 – Motorun Türü ve Özellikleri

Motor araçlarda bulunan en önemli aksamdır çünkü araçların yürümesi için gereken enerji motorlardan sağlanır. Bir motorun gücünü gösteren en önemli iki değişken ise maksimum hızı etkileyen beygir gücü ile hızlanma ve çekişi etkileyen torktur. İçten yanmalı motorlarda motor hacmi arttıkça daha iyi bir performans elde edilse de verimlilik düşmektedir. Ancak turbo şarjlı motor gibi yeni nesil teknolojiler ile düşük hacimli motorlarda bile hem performans hem de tasarruf bir arada sağlanabilmektedir. Özellikle maksimum torku düşük devirlerde üretebilen turbo motorlar hem daha gürültüsüz çalışırlar, hem de daha uzun ömürlü ve tasarrufludur.

4.2 – Şanzıman Türü ve Vites Sayısı

Şanzıman (vites kutusu), motordan aldığı gücü, tekerleklere ileten bir güç aktarım parçasıdır. Vitesin kullanıcı tarafından değiştirildiği manuel şanzımanlar daha hızlı vites geçişi sağlayarak motordan yüksek performans elde etmeyi sağlayıp, daha tasarruflu olma konularında avantajlı iken; otomatik şanzımanlar kullanım kolaylığı sebebiyle konforuna düşkün olanlarla acemilerin favorisidir. Yarı otomatik şanzımanlar ise bunların dengeli bir birleşimini sunarlar. Ayrıca vites sayısı ne kadar fazla ise araç yüksek hızlarda o kadar sessiz, tasarruflu ve avantajlı olacaktır.

4.3 – Yakıt Türü ve Yakıt Tüketimi

Araba alırken ideal yakıt türü, kişisel tercihlere, kullanım amacına ve bütçeye göre seçilmelidir. Ancak; günümüzde genellikle benzinli motorlar daha yüksek performanslı sürüş imkanı, dizel motorlar yüksek çekiş gücü ve yük taşıma kapasitesi, otogaz (LPG) yakıt ekonomisi, elektrikli motorlar daha sessiz ve sıfır emisyonlu sürüş, hibrit motorlar ise elektrikli ve benzinli motor özelliklerinin dengeli bir birleşimini sağlar. Öte yandan yakıt tüketimi verilerini karşılaştırmak ve test sürüşleri yapmak, yakıt ekonomisi konusunda doğru araba seçiminde yardımcı olacaktır.
(Ayrıca Bakınız: Araç Yakıt Türleri ve Avantajları Nelerdir?)

4.4 – Tekerlekler ve Tahrik Sistemi

Tekerlekler aracın yolla bağlantısını sağladığı için performans, konfor, güvenlik ve yakıt tüketimi üzerinde önemli etkilere sahiptir. Bu sebeple istenmeyen durumların önüne geçilmesi açısından lastikler belirli standartlara sahip olmalıdır. Örneğin geniş jant ve lastik kombinasyonları daha iyi yol tutuşu ve yüksek performans sağlarken, daha dar kombinasyonlar daha yüksek bir yakıt verimliliği ve sessiz sürüş deneyimi sağlarlar. Tahrik sistemi (gücü aktaran sistem) olarak önden çekişli araçlar ekonomi ve kolay sürdürülebilirlik, arkadan itişli araçlar yüksek performans ve daha iyi denge, dört çeker araçlar zorlu yol koşullarında daha iyi çekiş ve yol tutuşu sağlarlar.

5- Güvenlik ve Konfor Donanımları

Güvenlik ve konfor donanımları, aracın seçiminde kullandıkça vazgeçilemeyecek türden kritik role sahiptir. Kaza anında yolcuları koruyan hava yastıkları, frenlemede tekerlerin kilitlenmesini önleyen ABS sistemi, kaygan yüzeylerde aracın denge kontrolünü sağlayan ESP sistemi, aracın önündeki engelleri algılayarak, durma mesafesini kısaltan otomatik acil durum freni, sürücüyü şeritten ayrılmaya karşı uyaran şerit takip sistemi, kör nokta uyarı sistemi, arka görüş kamerası ve yaya algılama sistemi yolcuların hayatını korumak için tasarlanan güvenlik donanımlarıdır.
(Ayrıca Bakınız: Güvenli Sürüş ve Defansif Sürüş Teknikleri)

Otomatik klima ve ısıtma sistemi, ısıtmalı camlar ve koltuklar, ses sistemi, bluetooth bağlantısı, elektrik ayarlı koltuklar, sunroof, otomatik farlar, adaptif hız sabitleyici, multimedya sistemi, park sensörü, yokuş kalkış desteği, yağmur ve far sensörü, elektrikli aynalar, otomatik vites, başarılı ses ve ısı yalıtımı, kol dayama üniteleri, anahtarsız bagaj ve motor açma özelliği, kol dayama ünitesi, gelişmiş süspansiyonlar, geniş bagaj ve deri koltuklar yolcuların rahatlığını artırmak için tasarlanan temel konfor donanımlarındandır. Bütün bu donanımlar başarılı bir sürüş deneyimi sunsalar da maliyeti artırdıkları için güvenlik donanımları gibi olmazsa olmaz da değillerdir.

6- Tasarım ve Ekipmanlar

Çizikler, lekeler, çürükler ve paslar gibi unsurlar aracın değerini düşürür. Zira onarım görmüş bir otomobilin hatları her ne kadar iyi işçilik görse de düzgün değildir. Aracın dışı kadar içine de (döşemeler vb.) özen gösterilmelidir. Ayrıca beyaz ya da metalik gri gibi açık renkler çizikleri ve lekeleri saklarlar. Araç almadan önce güvenlik ve gereksiz maliyetlerden kaçınmak (örneğin kasko ödemesi öncesi yedek anahtar talep edilir) için yedek anahtarlarının ve ekipmanlarının durumu kontrol edilmelidir. Gelecekte ortaya çıkacak olası risklere karşı aracın kitapçıkları, ilk yardım seti, stepne ve kriko gibi kritik ekipmanlarının tam olmasına özen gösterilmelidir.
(Ayrıca Bakınız: Güvenli Sürüş ve Defansif Sürüş Teknikleri)

7- Araç Almanın Gerekliliği

Araba almak alıcısının şartlarına göre farklılık göstermekle beraber her zaman için mantıklı bir fikir olmayabilir. Bunu belirleyen temel koşullar ise (satın alım, tamir, yakıt vb.) yeterli maddi gücün ve araç satın almaya ihtiyacın olup olmamasıdır. Toplu taşımanın da şahsi otomobil sahibi olmanın da kendine has avantajları bulunmakla beraber, bütün bu kriterler göz önünde bulundurularak kişilerin kendi yaşam koşulları doğrultusunda ‘toplu taşıma mı özel araç mı‘ sorusunun cevabını vermeleri gerekmektedir. Özellikle ilk kez araba alacaklar başta olmak üzere deneyimsiz olanların bu konuda nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini bilmesi normaldir.
(Ayrıca Bakınız: Toplu Taşımayla ve Şahsi Araçla Seyahatin Avantajları)

İkinci El Otomobil Almak İsteyenlere Öneriler

✅ İkinci el araba almak daha zordur çünkü ikinci el araçlarda arızaların daha sık görülmesi, aracın geçmişinin kesin olarak öğrenilememesi ve onarımların maliyetli olması alıcının riskini artırmaktadır. Bu sebeple aracın uzmanlara kontrol ettirilmesi ve deneme sürüşü yapılarak önemli sürüş ipuçlarının takip edilmesi (yol tutuşu, direksiyon sallantısı, vites geçişleri…) faydalı olacaktır. Öte yandan alıcının riskini düşürmek için bazı platformlar yüksek ücretlerle koşulsuz şartsız iade imkanıyla belli süre garantili, sertifikalı ve yenilenmiş 2. el araçlar satmaktadır.

✅ Gerek sıfır, gerek de ikinci el araba almadan önce mutlaka forumlar, bloglar, uzmanlar, satış temsilcileri ve tanıdıklar yardımıyla araç hakkında detaylı bilgi edinilmelidir. Bu sayede benzer nitelikteki araçların fiyatları değerlendirilmeli ve de %5’ten fazla kaparo verilmemelidir. Alışta sorun yaşamamak için sermaye önceden bulunmalıdır. En önemlisi pazarlık sünnettir ve nakit ödeme ciddi indirim sağlar. 🙂 Özellikle kontrollerden sonra araca ait eksik ve sorunlar göze çarparsa pazarlık yapmaktan kaçınılmamalıdır ancak saçma ifadelerden kaçınılmalıdır. (‘örnek‘) Ayrıca satışta aracın belgeleri de tam olmalı ve güvenli ödeme yöntemleri kullanılmalıdır.

✅ Aracın ikinci el mi yoksa (on) ikinci el mi olduğu da önemlidir. Ayrıca yetkili servisin ve araç modeline hakim olan ustaların varlığı ile yedek parçaların fiyatlarına da dikkat edilmelidir. Bu sebeple belirli bir sayıda üretilmiş olan kupon araçlar dezavantajlıdır. Öte yandan arabaların kronik sorunlarının 5-10 yıl içerisinde ortaya çıkmaya başladığı göz ardı edilmemelidir. Ayrıca ikinci el araba alırken kış ayları beklenmeli ve tatil dönemlerinden kaçınılmalıdır çünkü araç piyasasında özellikle yaz aylarında ve tatil dönemlerinde talep arttığı için fiyatlar şişmektedir.

✅ İkinci el otomobil alırken en önemli kriterlerden birisi araç sahibinin karakteridir. Hassas, titiz ve dikkatli kullanıcılardan alınan arabalar daha sağlam olurlar çünkü bu tarz kullanıcılar araçlarını temiz kullanırlar, bilinçsiz sürüş tarzı (maksimum deviri görmeden vitesi geçirmeme, kontak anahtarını uzun süreler çevirili tutma, hatta drift atma gibi alışkanlıklar) ile arabaya olağanüstü hasarlar vermezler 🙂 ve bakımlarını aksatmadan kaliteli parçalarla yaparlar.
(Ayrıca Bakınız: Araç Bakımı Nasıl Yapılır? [Rehber])