Risk ve Kriz Yönetimi Nasıl Yapılır?

Risk ve kriz yönetimi, bir organizasyonun veya bir bireyin karşılaştığı belirsizliklerle başa çıkma sürecidir. Birbiriyle ilişkili olan bu süreçler risklerin tespit edilerek azaltılmasına yönelik eylem planının geliştirilmesini ve risklerin gerçekleşmesi halinde ortaya çıkan krizleri önlemek veya etkilerini en aza indirgemek için krizlere karşı hazırlık yapılmasını içermektedir. Tarih boyunca yaşanan birçok gelişme göstermektedir ki, gelecek belirsiz olduğu için gelecekte gerçekleşme ihtimali bulunan olumsuz durumlara ve olası tehditlere karşı hazırlıklı olmak; bireyler, kurumlar ve kuruluşlar için varlığını güçlü şekilde devam ettirmek açısından hayati önem taşımaktadır.

Risk Yönetimi Nedir? Ne İşe Yarar?

📌 Risk Yönetimi Nedir: Hedefleri olumsuz yönde etkileyebilecek potansiyel risklerin tespit edilmesi, değerlendirilmesi, kontrol edilmesi ve izlenmesi için kullanılan sistemli bir süreçtir. Kriz; hedefleri ve işleyişi tehdit eden, acil karar verilmesi gereken, uyum ve önleme sistemlerini yetersiz hale getiren herhangi bir olağan dışı olay veya gerilimli durumdur. Riskler finansal, stratejik, operasyonel veya dış çevre ile alakalı (politik, sosyolojik, hukuki, güvenlik, rekabet, itibar vb.) olabilirler. Risk yönetimi sadece riskleri ölçmeye çalışmak ve sigorta etmek değildir.

Örneğin bir şirketin faaliyet gösterdiği sahaya yurt dışından bir rakibin girmesi, kilit roldeki bir yöneticinin istifası veya uzun süre işinin başında olamayacak olması, bir gıda şirketi için ürünü tüketen bir müşterinin zehirlenmesi, şirketin teknolojik yenilikleri takip etmede yetersiz olması, doğal afetler, döviz kurlarındaki aşırı yükseliş veya düşüş, çalışanların aidiyetinin azalması gibi kurumun performansını etkileyebilecek birçok konu risk yönetimi kapsamında değerlendirilir. Bu sebeple risk yönetiminde başarılı olmak paydaşlara çok önemli kazançlar sağlamaktadır.

Örneğin ortada herhangi bir yangın ve deprem yokken yapılan yangın ve deprem tatbikatları bu olaylar gerçekleştiğinde ne yapılacağını simüle edip öğrenerek hazırlıklı olmak için yapılır. Örneğin yatırımcıların ‘tüm yumurtaları aynı sepete koyma‘ ilkesiyle piyasa koşullarını analiz ederek yatırım araçlarını çeşitlendirmesi, olası felaketlere karşı kasko ve sigorta yaptırılması ve öğrencilerin habersiz sözlülere karşı derslere önceden çalışması risk yönetimine örnek olarak verilebilir. Benzer şekilde risk yönetimi yapılmadan nehir kenarlarına imar izni verilmesi ve ev yapılması kentsel alanları tehdit ederek doğal afetlerin maddi zarar verme riskini artıracaktır.

Risk Yönetimi Nasıl Yapılır? Aşamaları Nelerdir?

.1.. Tanımlama: Risklerle baş edebilmek için ilk önce karşılaşılabilecek potansiyel tehditler ve fırsatlar tespit edilmelidir. Risklerin nereden gelebileceğini kestirebilmek için piyasa, politika, ekonomi, teknoloji gibi alanlardaki gelişmeler takip edilip öngörü yeteneği geliştirilmelidir.

.2.. Değerlendirme: Tanımlanan risklerin gerçekleşme olasılıkları, olası etkileri ve şiddetleri değerlendirilerek, bu değerlendirmelere bağlı olarak riskler için öncelik sırası belirlenmelidir. Senaryo ve simülasyon çalışmaları nasıl davranılması gerektiği konusunda yardımcı olabilirler.

.3.. Kontrol: Riskleri yönetmek için çeşitli stratejiler ve kontrol mekanizmaları geliştirilmelidir. Bu aşamada risklerden kaçınmak; riskleri kabul etmek, paylaşmak veya aktarmak için tedbirler alınır. Senaryolara göre eylem planı geliştirildikten sonra plan test edilip hassaslaştırılmalıdır.

.4.. İzleme: Risk yönetimi sürekli olarak güncellenmeli ve değişen koşullara uyum sağlamalıdır. Bu sebeple riskler ve aksiyonlar takip edilerek değerlendirilmelidir. Değerlendirme sonuçlarına göre anlık veya periyodik yeni riskler tanımlanması ve stratejilerin güncellenmesi gerekebilir.

Kriz Yönetimi Nedir? Ne İşe Yarar?

📌 Kriz Yönetimi Nedir: Beklenmeyen olaylar ve durumlarla başa çıkarak normal faaliyetleri sürdürme yeteneğini korumak için kullanılan sistemli bir süreçtir. Kriz yönetimi kriz öncesinde hazırlıklı olmak, kriz anında zararı en aza indirmek ve kriz sonrasında krizden çıkış stratejileri geliştirmek adına yapılır. Risk yönetiminde değerlendirilen (veya tahmin edilemeyen) risklerin gerçekleşmesi halinde devreye kriz yönetimi girer. Bu sebeple kriz yönetimindeki başarı, risk yönetiminin güçlü olmasına bağlıdır. Ayrıca her kriz yıkıcı tehlikeler kadar yeni fırsatları da bünyesinde barındırdığı için, ciddi bir yönetim altında bütünlükle ve titizlikle ele alınmalıdır.

Büyük çaplı doğal afetler, siber saldırılar veya salgın hastalıklar kriz yönetimi gerektiren acil durumlara örnek verilebilir. Aslında kriz yönetimine iki durumda ihtiyaç duyulur. Bunlardan ilki risk yönetim sürecinde üzerinde durulan risklerin gerçekleşmesidir. Sadece tek bir fabrikada üretim yapan bir şirketin fabrikasında çıkan yangın sebebiyle üretimin tamamen durması buna örnektir. Kriz yönetimine ihtiyaç duyulan ikinci durumsa, risk yönetimi kapsamında olmadığı için hazırlıksız yakalanılan yıkıcı sürprizlerin gerçekleşmesidir. Örneğin kurumu yıpratan bir haberin hızla yayılması önceden tahmin edilememişse, bu acil ve plansız bir şekilde ele alınır.

Kriz Yönetimi Nasıl Yapılır? Aşamaları Nelerdir?

.1.. Hazırlık: Risklerin oluşturacağı her türlü kriz durumuna yönelik planlar yapılmalı, bu sırada ise en kötü senaryo göz önünde bulundurulmalıdır. Bu amaçlar doğrultusunda kriz müdahale ekipleri oluşturulup eğitilmeli, ayrıca haberleşme ve krize müdahale planları hazırlanmalıdır.

.2.. Müdahale: Krizin gerçekleşmesi halinde önceden yapılmış olan planlamalar doğrultusunda durum kontrol altına alınan kadar krizin gerektirdiği çalışmalar gerçekleştirilmelidir. Bu sırada panik yaratmamak, öncelikleri belirlemek, gerçekçilik, iletişim ve koordinasyon önem taşır.

.3.. İyileştirme: Kriz sonrasında toparlanma süreci başlatılmalıdır. Bu süreçte zararların telafi edilmesi ve operasyonların normale dönmesi için yeni stratejiler geliştirilmeli, bu doğrultuda yenilikçi bakış açıları ve doğru veriler eşliğinde öğrenme ve gelişme süreçleri başlatılmalıdır.

.4.. Önleme: Yaşanılan krizlerden alınan derslerle gelecekteki krizleri önlemek için stratejiler oluşturulmalıdır. Bu esnada, ileride oluşabilecek yeni krizleri takip etmeye ve olası tehditleri azaltmaya yönelik çalışmalar yapılmalı yani risk yönetimi süreciyle entegrasyon sağlanmalıdır.