Faiz Düşerse Ne Olur? Faiz Ne Zaman Düşer?

Politika faizi, merkez bankaları tarafından belirlenen ve merkez bankaları ile bankalar arasında gerçekleşen fon oluşturma işlemlerinin temeli olan bir haftalık repo faizidir. Merkez bankaları, politika faiz oranını belirleyerek genel ekonomik gidişatı, iktisadi faaliyetleri ve genel fiyat seviyelerini etkilemeyi amaçlamaktadır. Dolayısıyla faizdeki değişikler aynı zamanda piyasa faizlerini ve ekonomiyi de doğrudan etkilemektedir. Ayrıca hiç şüphesiz faizlerde yapılacak değişiklerin ekonomilere hem kısa hem de orta vadede olumlu ve olumsuz etkileri olmaktadır.
(Ayrıca Bakınız: Politika Faizi Nedir? Ne İşe Yarar?)

Faiz Düşerse Ne Olur? Ne Yapmak Gerekir?

1- Faiz Düşerse Altın ve Emtia Fiyatları Ne Olur?

Emtia; ekonomide ticari faaliyetlerin konusu olan malların bütünüdür. Değerli metaller, sanayi metalleri, tarım ürünleri, enerji ürünleri, ormancılık ürünleri, gıda maddeleri, kimyasallar ve hammaddeler popüler emtia örnekleridir. Özellikle altın insanlığın ilk dönemlerinden beri güvenilir liman olarak bilindiği için, en popüler yatırım araçları arasındadır. Dünya genelinde emtia alım satım işlemleri anlık olarak yapıldığı ve bunlar fiyatlara anlık olarak yansıdığı için faiz oranlarındaki değişikliklerin emtia fiyatlarına etkileri genellikle kısa sürede görülür.
(Ayrıca Bakınız: Altın Yatırımı Nasıl Yapılır? [Rehber])

Altın başta genel emtia fiyatları ile faiz oranları arasında diğer bütün değişkenler sabitken ters orantılı bir ilişki bulunmaktadır. Bu durumun en temel sebebi faiz düşüşünün piyasada riski azaltması ve borçlanmayı kolaylaştırması sonucunda kredi talebinin artmasına sebep olmasıdır. Bu yüzden faizlerin düşmesine altın fiyatlarının yükselerek tepki vermesi beklenir. Çünkü yatırımcılar faiz düştükçe faizin sunduğu daha az riskli kâr yerine altın başta emtiaların sunduğu spekülatif kâr fırsatını tercih ederler. Bu konuda örnek bir istatistik şu şekildedir:

2- Faiz Düşerse Borsa ve Hisse Senetleri Ne Olur?

Borsa hisse senetleri ile kâr elde edilmeye çalışılan bir çeşit yatırım ortamıdır. Dünya genelinde hisse senedi alım satım işlemleri anlık olarak yapıldığı ve etkileri anlık olarak yansıdığı için faiz oranlarındaki değişikliklerin etkileri genellikle kısa süre içerisinde görülür. Faizde yapılacak değişimlerin borsaya etkisini belirleyen temel unsur piyasanın değişikliğin önceden beklemesi veya değişikliğin aniden yapılmasıdır. Ayrıca borsa endeksler ve hisse senedi fiyatları ile faiz oranları arasında diğer bütün değişkenler sabitken ters orantılı bir ilişki bulunmaktadır.
(Ayrıca Bakınız: Döviz Yatırımı Nasıl Yapılır? [Rehber])

Bu durumun en temel sebebi faiz düşüşünün borsayı daha risksiz bir yatırım aracı kılmasıdır. Bu yüzden faizlerin düşmesine borsaların yükselerek tepki vermesi beklenir ancak istisnalar da mevcuttur. Örneğin 13 Eylül 2018 ve 18 Mart 2021 tarihlerinde TCMB’nin beklentilere uygun şekilde faiz arttırması ile BİST her iki tarihte de günü yükselişle kapamıştır. Bu tarz istisnaların yaşanmasının temel sebebi borsayı farklı faktörlerin de etkilemesidir. Ayrıca daha düşük faiz oranları hisse senedi fiyatlarını olumlu yönde etkileme eğiliminde olsa hangi hisselerin nasıl değişeceği konusunda kesin bir yorum yapılamaz. Bu konuda örnek bir istatistik şu şekildedir:

3- Faiz Düşerse Döviz Kurları Ne Olur?

Döviz; ülkeler arası ödemelerde kullanılabilen, yabancı ülkelerin para birimleridir. Popüler yatırım araçlarından bir tanesi olan dövizlerin kurları da faiz oranları ile doğrudan ilişkilidir. Dünya genelinde döviz alım satım işlemleri anlık olarak yapıldığı ve etkileri anlık olarak yansıdığı için faiz oranlarındaki değişikliklerin etkileri genellikle kısa süre içerisinde görülür. Ayrıca döviz kurları ile faiz oranları arasında diğer bütün değişkenler sabitken ters orantılı bir ilişki bulunmaktadır. Çünkü faizdeki düşüş yabancı sermayeyi uzaklaştırarak ülkeden döviz çıkışına sebep olmaktadır. Ancak döviz kurlarını etkileyen farklı faktörlerde bulunmaktadır. (1)

4- Faiz Düşerse Enflasyon Ne Olur?

Enflasyon, mal ve hizmetlere dair fiyat düzeyinin yükselmesi sebebi ile paranın satın alma gücünün düşmesidir. Enflasyon ile faiz oranları arasında diğer bütün değişkenler sabitken ters orantılı bir ilişki bulunmaktadır. Çünkü faiz düşerse yerli para birimi değer kaybedecektir ve bu girdi kalemlerini ve maliyetleri arttıracağı için enflasyon da artacaktır. İşte bu sebeple faiz enflasyonu dengede tutmak için merkez bankalarının kullandığı bir silahtır. Ancak enflasyonu etkileyen farklı faktörler olduğu için faiz ve enflasyon hep ters orantılı olmayabilir (“örnek“).
(Ayrıca Bakınız: Alım Gücü Nedir? [Hesaplama, Arttırma…])

5- Faiz Düşerse Ekonomide Ne Olur?

✅ Faiz indirimi sonucunda ülkeden döviz çıkışı yaşanır ve yerli para birimi değer kaybeder.
✅ Faiz indirimi sonucunda yerli para biriminin alım gücü ve ülkenin refah seviyesi azalır.
✅ Faiz indirimi sonucunda kredi faiz oranları düşeceği için harcamalar ve yatırımlar artar.
✅ Faiz indirimi sonucunda işsizlik azalır, üretim & tüketim artar, ekonomik büyüme hızlanır.
✅ Faiz indirimi sonucunda yatırımcılar mevduat yerine emtialar gibi az riskli araçlara kayar.
✅ Faiz indirimi sonucunda döviz kurları değer kazanacağı için ihracat artar ve ithalat azalır.

Faizler Ne Zaman Düşürülür?

Ekonomik gelişmelerin ışığında, faizlerin düşürülmesinin olası olduğu dönemler şunlardır:
• Yerli paranın değer kazanıp alım gücünün arttığı ve deflasyon riskinin olduğu dönemler
• Ekonominin çarklarının yavaşladığı ve ekonominin canlandırılmasının gerektiği dönemler
• Borçlanmaya ve harcamaya teşvikle büyümenin canlandırılmasının gerektiği dönemler
• Yeni yatırımların ve üretimin hem hızının hem de miktarının azaldığı dönemler
• İhracatın desteklenerek cari açığın kapatılmasının hedeflendiği dönemler
(Ayrıca Bakınız: Cari Açık Nedir? Cari Açık Nasıl Kapatılır?)