Politika Faizi Nedir? Ne İşe Yarar?
Politika faizi nedir, politika faizi ne işe yarar, politika faizindeki değişikliklerin ekonomiye etkileri nelerdir ve merkez bankalarının faiz kararları önceden tahmin edilebilir mi sorularının cevapları güncel örneklerle işte bu yazıda!
📌 Politika Faizi Nedir: Merkez bankaları tarafından belirlenen, merkez bankaları ile bankalar arasında gerçekleşen fon oluşturma işlemlerinin temeli olan bir hafta vadeli repo faizidir. Yani merkez bankalarının, bankaların ihtiyaç duyduğu likiditeyi sağlamak için bankalara verdiği kısa vadeli borçların ve fazla likiditeyi çekmek için kendisinin yaptığı borçlanmaların faiz oranlarıdır. Merkez bankaları, bu faiz oranını belirleyerek genel ekonomik gidişatı, iktisadi faaliyetleri ve genel fiyat seviyelerini etkilemeyi amaçladığı için bu faiz oranına politika faizi denilmektedir.
Politika faizi genel olarak orta vadeli bir bakış açısıyla arz-talep dengesi, maliye politikasına ilişkin göstergeler, genel finansal göstergeler (kredi istatistikleri vb.), ücretler, istihdam oranları, birim maliyetler, verimlilik gelişmeleri, kamu ve özel sektördeki fiyatlama davranışları, enflasyon oranları, döviz kurları, ekonomiyi etkileyebilecek gelişmeler ve olası dışsal şokların analizi ile ekonomik tahminler baz alınarak belirlenir. Genellikle ani şokların geçici etkilerine anlık tepki verilmez ve orta vadeli hedeflere vurgu yapılıp politika tepkisinin zamana yayılması sağlanır.
Politika Faizi Ne İşe Yarar?
(Ayrıca Bakınız: Ekonomik Güç Nedir? Neden Önemlidir?)
Örneğin piyasanın ısındığı durumlarda faiz artışı yapılması piyasaya sıcak para girmesini sağlayıp ilgili para birimine değer kazandıracak ve iç piyasayı rahatlatacaktır. Benzer bir şekilde faiz düşüşü yapılması da tasarrufların azalarak tüketimin artmasını sağlayacağı ve yatırımlar için kaynak bulmayı kolaylaştıracağı için iç piyasayı rahatlatacaktır. İşte merkez bankaları tarafından ekonomik dengeyi sağlamak için profesyonel bir şekilde yürütülmeye çalışılan bu politikalara “faiz politikası” denmektedir. Burada önemli olan faizin ne zaman ve nasıl değiştirildiğidir.
Politika Faizindeki Değişimler Ekonomiyi Nasıl Etkiler?
Politika faizinde yapılan değişikler ekonomik anlamda hemen hemen her türlü değişkeni belli bir mantık çerçevesinde etkilemektedir. Politika faiz oranlarındaki değişikleri takip etmek ve mümkünse olası değişiklikleri önceden kestirebilmek doğru adımları atabilmek adına büyük önem taşımaktadır. Politika faizindeki değişimlerin ekonomiye etkileri genellikle şu şekildedir:
✅ Politika faizi oranları ile emtia (altın, petrol, metal vb.) fiyatları genellikle ters orantılıdır.
✅ Politika faizi oranları ile döviz kurları (dolar, euro, sterlin, yen vb.) genellikle ters orantılıdır.
✅ Politika faizi oranları ile borsa endeksleri ve hisse senedi fiyatları genellikle ters orantılıdır.
✅ Politika faizi oranları ile kredi genişlemesi ve yatırım potansiyeli genellikle ters orantılıdır.
✅ Politika faizi oranları ile enflasyon, üretim gücü ve alım gücü genellikle ters orantılı iken; üretim maliyeti, tüketici fiyatları, işsizlik oranı ve tasarruf miktarı genellikle doğru orantılıdır.
Merkez Bankalarının Faiz Kararları Tahmin Edilebilir Mi?
Politika faizi silahının kullanım amaçları belli olduğu için, merkez bankalarının politika faizi oranlarını hangi dönemlerde arttırıp hangi dönemlerde düşüreceği tahmin edilebilmektedir. Bu konuda sebepleriyle açıklanmış detaylı bilgi ve güncel örnekler şu yazılarımızda mevcuttur:
(Ayrıca Bakınız: Faiz Düşerse Ne Olur? Faiz Ne Zaman Düşer?)
(Ayrıca Bakınız: Faiz Artarsa Ne Olur? Faiz Ne Zaman Artar?)