Glutatyon Nedir? Faydaları Nelerdir? Nelerde Bulunur?

📌 Glutatyon Nedir: Vücuttaki hücreler tarafından üretilen ve vücuttaki önemli biyokimyasal mekanizmalarda kilit rol oynayan, üç amino asitten oluşan antioksidan özellikli bir proteindir. Glisin, sistein ve glutamat amino asitlerini bir araya gelmesiyle oluşan glutatyon yapısındaki özel kimyasal bağları kullanarak, sağlıklı hücrelere zarar veren birtakım maddelerin (özellikle serbest radikallerin) etkisiz hale getirilerek uzaklaştırılmasını ve olası zararlı etkilerinin ortadan kaldırılmasını sağlamada görevlidir. Aslında bilinen en güçlü antioksidan glutatyondur. (1)

Glutatyonun Faydaları Nelerdir?

✅ Glutatyon, metabolik olaylar gibi iç etmenler ve radyasyon gibi dış etmenler sonucunda vücutta oluşan serbest oksijen radikallerini antioksidan özelliğiyle nötralize ederek dokuları korur. Bu sayede hücrelerin zarar görmesini ve dolayısıyla pek çok hastalığı engeller. Aslında serbest radikallerin sebep olduğu oksidatif stres diyabet, kanser, romatoid artrit ve hatta kanser ile ilişkili olmakla beraber yüksek oksidatif stres bu hastalıkların temel habercisidir. (1)

✅ Glutatyon, bedende birikebilen ağır metalleri ve kimyasalları temizleyebilen oldukça etkili bir faz-2 detoks ajanıdır. (1) Öyle ki vücudu kanserojenlerden, ilaç kalıntılarından ve hatta çevresel kirleticilerden arındırmak söz konusu olduğunda da yine glutatyon oldukça etkilidir.
(Ayrıca Bakınız: Detoks Nedir? Detoks Nasıl Yapılır? Faydaları Nelerdir?)

✅ Glutatyon detoks destekleyici özelliğinin yanı sıra antijen işlevini destekleyerek ve CD8 hücrelerini uyararak bağışıklık sistemini geliştirir. (1) (2) Bağışıklık işlevinin güçlü olması sağlıklı kalmak, hastalıkları önlemek ve günlük hayattaki performansı artırmak açısından önemlidir.
(Ayrıca Bakınız: Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir?)

✅ Glutatyon gibi antioksidan maddeler serbest radikallerle reaksiyona girerek hücrelere zarar vermelerini önlerler. Aslında hücre yıkımını da azaltarak sağlıklı ve yaşlılık etkilerinin minimum olduğu bir hayat yaşama şansını da yükseltirler. (1) Ayrıca sedef hastalığını iyileştirebilir. (2)

✅ Glutatyon vücudun immünolojik tepkisini uyararak ve oksidatif stresi azaltarak otoimmün hastalıklara karşı savaşmaya yardımcı olur. (1) Sinir sistemi hasarını azaltarak alzheimer gibi hastalıklara karşı korur. (2) Ayrıca parkinson semptomlarını azaltmaya da yardımcı olur. (3) Buna ek olarak B12 vitamininin taşınmasına yardımcı olur ve tükenmesine de engel olur. (4)
(Ayrıca Bakınız: B12 Vitamini Eksikliği [Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi])

✅ Glutatyon insülin duyarlılığını azaltarak şeker hastalığını ve insülin direncini geriletir. (1) Ayrıca alkolün etkisi dışında oluşan karaciğer yağlanmasını da geriletir. (2) En önemlisi de vücutta kronik enflamasyonu geriletir ve solunum yolu hastalıklarına karşı koruyucudur. (3)

✅ Glutatyon kas hasarını azaltır, iyileşme süresini kısaltır ve dayanıklılığı artırır. (1) Bu sebeple sporcuları ve periferik arter hastalığı olanları destekler. Aslında glutatyon eksikliği kanser, nörodejeneratif ve hatta kardiyovasküler hastalıklar dahil bir dizi hastalıkla bağlantılıdır. (2)

Glutatyon Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

• Hemolitik anemi (kırmızı kan hücrelerinin ömürlerini tamamlamadan anormal yıkımı)
• 5-oksoprolin adlı bir maddenin idrar aracılığıyla büyük ölçüde salınımının gerçekleşmesi
• Kronik asidoz (dokularda ve kanda yüksek asitlenme); bulantı, kusma, kronik yorgunluk
• Nörolojik bozulmalar (koordinasyon kayıpları, epilepsi nöbeti, zihinsel bozukluklar vb.)
• Psikomotor gerilemeler (fiziksel tepkiler, hareketler ve konuşmada yavaşlama, ağrı vb.)
• Detoksifikasyon ve bağışıklık sistemlerinin bozulması ile çocuklarda gelişimsel gerilik

Glutatyon Eksikliği Neden Olur?

Vücutta glutatyon kaybının asıl nedeni ‘yaşlanma’ olmakla beraber bu süreç farklı etmenlere bağlı olarak hızlanabilir. Öyle ki 20’li yaşlardan sonra vücutta glutatyon üretimi yavaşlamaya başlar. Yaşam tarzı, çevresel risk faktörleri (toksinler vb.), sağlıksız beslenme (özellikle B2, aminoasit, selenyum vb. glutatyon oluşumunda görev alan gıdaların yetersiz alımı), radyasyon alımı, aşırı egzersiz, glutatyon kullanımında etkili GST/GPX genlerinin yavaş çalışması, kronik stres, bozulmuş metilasyon döngüsü, melatonin eksikliği ve bazı ilaçlar vücutta glutatyon kaybına yol açan en önemli faktörler arasındadır. Ancak modern hayatın getirdiği zihinsel ve bedensel kirlilik nedeni ile glutatyon harcaması artmakta ve üretim yetersiz kalabilmektedir.

Glutatyon Seviyesi Nasıl Yükseltilir?

1- Glutatyon Düzeyini Artıran Besinler

• Glutatyon açısından zengin besinler (kuşkonmaz, avokado, ıspanak, bamya, brokoli, kavun, domates, havuç, greyfurt, portakal, kabak, çilek, karpuz, papaya, kırmızı biber, şeftali, limon vb.)
• Sülfür açısından zengin besinler (et, kümes ürünü, karnabahar, lahana, soğan, sarımsak vb.)
• C vitamini açısından zengin besinler (limon, portakal, greyfurt, kivi, dolmalık biber, çilek vb.)
• Selenyum açısından zengin besinler (et, tavuk, balık, hindi, Brezilya cevizi, süzme peynir vb.)
• Tekniğine uygun olarak whey proteini, deve dikeni (silimarin) veya zerdeçal özütü tüketimi

Beslenme yoluyla vücuttaki glutatyon miktarı arttırılmaya çalışılabilir. Bunun en temel yöntemi glutatyonun yapısında bulunan aminoasitlerin (özellikle sisteinin) gıdalar ile alınmasıdır. Bazı besinler doğrudan yüksek glutatyon kaynağı iken, bazıları vücuttaki glutatyonun azalmasını önlemekte, bazıları da doğrudan glutatyon üretimini desteklemektedir. Ayrıca cildin daha genç, daha güzel ve daha beyaz görünmesi adına glutatyon açısından zengin besinlerle cilt maskesi uygulaması yapılabilir. Üstelik bu sayede cildin glutatyon kaybı giderilerek cilt güçlendirilebilir.
(Ayrıca Bakınız: Sağlıklı Beslenme Önerileri ve Sağlıklı Beslenmenin Önemi)

2- Glutatyon Takviyeleri

Glutatyon takviyeleri genellikle hücre yenilenmesini hızlandırmak, yaşlanma süreciyle mücadele etmek, enerjiyi artırmak, sivilceleri temizlemek, cilt rengini açmak, kilo kaybını hızlandırmak ve çeşitli hastalıkların yan etkilerini tedavi etmek gibi amaçlarla kullanılır. Takviyeler genellikle C vitamini ile kombine edilerek bağışıklık sistemi fonksiyonları desteklenir. Glutatyon takviyesi kullanımında uygun dozu belirleme konusunda yeterli kanıt bulunmamakla beraber ideal doz; yaş, cinsiyet ve tıbbi geçmiş gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. Genel koruyucu tıp yaklaşımına göre günde 250-1.000 mg. glutatyon alımı bile etkili olmaktadır. (1)

3- Yeterli Uyku ve Egzersiz

Sağlıklı yaşam için iyi bir gece uykusu ve hareketli bir yaşam şarttır. Ayrıca araştırmalar, kronik uyku eksikliğinin glutatyon düzeylerini azaltabileceğini göstermiştir. (1) (2) Bu nedenle, her gece iyi ve onarıcı bir uyku almak antioksidan seviyesini korumaya veya artırmaya yardımcıdır. Benzer şekilde düşük yoğunluklu egzersiz yapmak (özellikle kardiyo ve ağırlık antrenmanının kombinasyonları) glutatyonu korumaya ve artırmaya yardımcıdır. (3) Bununla birlikte, yeterli beslenmeyi ve dinlenmeyi sürdürmeden aşırı antrenman yapan sporcular glutatyon üretiminin azalması riski altındadır. (4) Çünkü ağır egzersizler vücutta serbest radikal oluşumuna yol açar.
(Ayrıca Bakınız: Biyolojik Saat Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Sağlıklı Olur?)
(Ayrıca Bakınız: Düzenli Spor Yapmanın Faydaları Nelerdir?)