Gelir Nedir? Gelir Çeşitleri Nelerdir?

📌 Gelir Nedir: Bir kişi veya işletme tarafından gösterilen emek, bir mal veya hizmetin üretimi veya sermaye yatırımı karşılığında alınan paradır. Bireyler genellikle ücretler veya maaşlar yoluyla gelir elde ederken, şirketler üretim maliyetlerinin üzerinde mal veya hizmet satarak gelir elde ederler. Ayrıca gelir kaynaklarının çoğu vergilendirilirler. Ekonomideki en temel, en bilindik ve en önemli kavramlardan bir tanesi de gelir kavramıdır çünkü bireylerin genel gelir durumları; ekonomik güçlerini, yaşam standartlarını ve nicelerini doğrudan etkilemektedir.
(Ayrıca Bakınız: Ekonomik Güç Nedir? Neden Önemlidir?)

Gelir Çeşitleri Nelerdir? [Örnekler]

1- Aktif Gelir

Düzenli olarak zaman ve uğraş gerektiren, çalışıldığı ve emek sarf edildiği sürece elde edilebilen gelir çeşididir. Aktif gelir kavramı, bir başka ifadeyle bir hizmeti gerçekleştirmek için alınan geliri ifade eder. Bu esasen, zaman ve enerji veya maddi katılım karşılığında para alışverişinde bulunduğunu gösterir. Maaşlar, yevmiyeler (günlük ücret), komisyonlar, bahşişler ve fiziki katılım gerektiren işlerden elde edilen gelirler aktif gelir örnekleridir. Aktif gelirde istenilen kazancın sağlanması düzenli olarak çaba gösterilmesine ve fiziki katılıma bağlıdır.
(Ayrıca Bakınız: Aktif Gelir Nedir? [Aktif Gelir Kaynakları])

İşleyiş şeklinin son derece basit olması sebebiyle düşük bir finansal IQ’ya sahip olanlar için en uygun seçenek olması; iyi bir iş çıkarılması halinde kolaylıkla zam, prim veya ikramiye gibi ek ödemelerin alınabilmesi aktif gelirin avantajları arasında iken; genellikle ortalama gelir elde edilmesi, en yüksek vergilendirmeye tabi olması, sağlık problemleri veya ülke ekonomilerinin sarsılması halinde kolaylıkla işin kaybedilmesi ise aktif gelirin dezavantajları arasındadır. Ayrıca aktif gelir genellikle toplumun çok büyük bir kısmı tarafından kazanılan gelir çeşididir.

2- Pasif Gelir

Kiralık mülkten, sınırlı ortaklıktan veya aktif olarak dahil olunmayan başka girişimlerden elde edilen kazançlardır. Pasif gelir kavramı, bir başka ifadeyle aktif bir iş yapmadan düzenli olarak alınan geliri ifade eder. Bu esasen, uzun vadeli zaman ve emek yatırımı karşılığında düzenli bir ek gelir akışı oluşturduğunu gösterir. Kira gelirleri, telif hakkı gelirleri, emeklilik maaşı veya bir şans oyunundan kazanılan kazançlar pasif gelir örneklerinin çok ufak bir bölümüdür. Pasif gelirde istenilen kazancın sağlanması uzun süre düzenli olarak çaba gösterilmesine bağlıdır.
(Ayrıca Bakınız: Pasif Gelir Nedir? [Pasif Gelir Kaynakları])

Aktif gelire göre daha düşük vergi oranlarına sahip olması, sistem oturduktan sonra çalışmaya devam edilse de edilmese de ve hatta uyurken bile nakit akışı üretmeye devam ettiği için çok çekici bulunması ve zamandan tasarruf sağlaması pasif gelirin avantajları arasında iken; riskli olabilmesi, finansal IQ ve sabır gerektirmesi, ciddi sonuçlar almanın uzun vadeli bir süreç olması, ilk başta ciddi emek ve yatırım gerektirmesi ise pasif gelirin dezavantajları arasındadır. Ayrıca pasif gelir genellikle finansal çevrelerin neredeyse tamamı tarafından övülmektedir.

3- Portföy Gelir

Yatırımlardan, temettülerden, faizlerden ve sermaye kazançlarından elde edilen kazançlardır. Hisse senetleri, yatırım fonları, borsada işlem gören fonlar, gayrimenkul yatırım ortaklıkları (GYO) veya para kazanmak için düzenli aktif bir işlem gerektirmeyen diğer yatırım araçlarından elde edilen her türlü nitelikli temettü geliri, faiz veya sermaye kazancı portföy veya yatırım geliri olarak kabul edilir. Ayrıca pasif gelir gibi görünse de, pasif gelire göre farklı şekilde vergilendirilir. Örneğin bir firmada maaş karşılığı çalışmak aktif gelir, firmanın isim hakkında para kazanmak pasif gelir, firmanın hisse senetlerinden para kazanmak portföy geliridir.
(Ayrıca Bakınız: Yatırım Nedir? Nasıl Yapılır? [Rehber])

Akıllı ve tecrübeli yatırımcılara kısa sürede ciddi kazançlar elde etme imkanı sunması ile aktif ve pasif gelire göre daha avantajlı bir vergilendirmeye tabi tutulması portföy gelirin avantajları arasında iken; spekülatif ve riskli bir gelir türü olması, yatırımların büyümesini gerektirmesi; bilgi, sabır, tecrübe ve finansal IQ gerektirmesi ise portföy gelirin dezavantajları arasındadır. Ayrıca portföy gelir, ülke ve dünya ekonomisinin mevcut durumundan doğrudan etkilenir. Örneğin bu sebeple ekonomik kriz dönemlerinde yatırımcılar ciddi şoklarla karşılaşmışlardır.
(Ayrıca Bakınız: Ekonomik Kriz Nedir? [Sebepler, Sonuçlar…])

Gelir Kaynakları Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

✅ Para kedi gibidir, sürekli peşinden kovalayanlardan kaçar. Ancak başka insanların istediği bir şey yaratılırsa para kendiliğinden gelecektir. Ayrıca meşhur “yumurtayı ye, tavuğu kesme” prensibinden de anlaşılabileceği üzere, elde edilen geliri arttırmak için düzenli olarak gelir getiren varlıkların miktarı ve niteliği arttırılmalıdır. Ancak her ne olursa olsun düzenli olarak gelir getiren varlıklar feda edilmemelidir. Düzenli olarak gelir getiren varlıkların zorlu şartlarda satılmaması ve hatta onlara sahip çıkılması uzun vadede daha kârlı olmayı sağlayacaktır.

✅ Hangi gelir türünün öncelikli olacağı bireylerin yaşam tarzlarına ve risk toleranslarına bağlıdır. Örneğin paranın ne zaman geleceğini bilmenin güvencesini sevenler için aktif gelir, sabah 9’dan akşam 5’e kadar belli bir işe bağlı olmaktan hoşlanmayıp hayatında esneklik ve özgürlük isteyenler için pasif gelir daha uyumludur. Ancak bu seçimde gerçekçi olmak gerekir. Örneğin bebeği veya okuyan çocuğu olan bir ebeveyn için pasif gelir riskli bir seçim olabilir. Ayrıca kişinin yaşam tarzına bağlı olarak aynı anda birden fazla gelir türüne sahip olunabilir.

✅ Gelir kaynakları çeşitlendirilerek risk düşürülmelidir. Hayat bir masa ve gelir kaynakları da masanın ayakları olarak düşünülürse, tek ayaklı masa (tek bir geliri olan kişi) bir ayağın kırılması halinde çökecekken dört ayaklı masa (çok gelirli bir kişi) bir ayağının kırılması halinde ayakta kalmaya devam edecektir. Yani ek gelir kaynakları bir gelir kaynağının kaybedilmesi halinde kurtarıcılar olacaktır. Ayrıca hangi yöntemle kazanılmış olursa olsun, elde edilen kazançların vergisi verilmeli ve daha az vergi ödemenin yasal yöntemleri olduğu unutulmamalıdır. (1)
(Ayrıca Bakınız: Vergiden Kaçınma Nedir? Yolları Nelerdir?)